Ушбу мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида )1250-1517( аёлларнинг ижтимоий ҳаётдаги ўрни, уларнинг мамлук султонларига таъсири ва мамлуклар давлатининг вужудга келишига ўзига хос сабаб бўлмиш – Миср маликаси Шажара ад-дур ҳақидаги маълумотлар тадқиқ этилган. Маълумки, 1250 йилда Султон Туроншоҳнинг ўлимидан сўнг, Мисрнинг эътиборли кишилари тахтга Шажарат ад-дурни лозим кўрадилар. У 80 кун давомида Мисрни бошқарган. Ислом давлатларида “ҳукмдор аёл киши бўлиши мумкин эмас” – деган қараш бор. Сарой мулозимлари унинг ҳукмронлигига қарши бош кўтара бошлаганлигини сезгач, у бош қўмондон Ойбекка турмушга чиқади. Му‘из ад-дин Ойбек ат-Туркманий 1250 йилда тахтга ўтиргач, энди бевосита мамлуклар бошқаруви даври бошланган. Аёллар мамлук султонлари қасрида улуғланган ва уларни “хотин” деб аташган. Аёллар эркаклар каби суфий тариқатларга эргашганлар. Султон Хушқадамнинг хотини Хунд Шакарбой бадавия тариқатининг ҳомийси сифатида танилган. Ўша давр ёзувчилари ўз асарларида аёлларни васф этишган. Аёллар асосан бозорда харид қилиш, тўй маросимларида қатнашиш учунгина кўчага чиқишган. Мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида аёлларнинг жамият ҳаётида тутган ўрни, диний ҳақ-ҳуқуқлари, уларнинг эркаклар билан тенг ҳуқуқли экани таҳлил қилинган.
Ушбу мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида )1250-1517( аёлларнинг ижтимоий ҳаётдаги ўрни, уларнинг мамлук султонларига таъсири ва мамлуклар давлатининг вужудга келишига ўзига хос сабаб бўлмиш – Миср маликаси Шажара ад-дур ҳақидаги маълумотлар тадқиқ этилган. Маълумки, 1250 йилда Султон Туроншоҳнинг ўлимидан сўнг, Мисрнинг эътиборли кишилари тахтга Шажарат ад-дурни лозим кўрадилар. У 80 кун давомида Мисрни бошқарган. Ислом давлатларида “ҳукмдор аёл киши бўлиши мумкин эмас” – деган қараш бор. Сарой мулозимлари унинг ҳукмронлигига қарши бош кўтара бошлаганлигини сезгач, у бош қўмондон Ойбекка турмушга чиқади. Му‘из ад-дин Ойбек ат-Туркманий 1250 йилда тахтга ўтиргач, энди бевосита мамлуклар бошқаруви даври бошланган. Аёллар мамлук султонлари қасрида улуғланган ва уларни “хотин” деб аташган. Аёллар эркаклар каби суфий тариқатларга эргашганлар. Султон Хушқадамнинг хотини Хунд Шакарбой бадавия тариқатининг ҳомийси сифатида танилган. Ўша давр ёзувчилари ўз асарларида аёлларни васф этишган. Аёллар асосан бозорда харид қилиш, тўй маросимларида қатнашиш учунгина кўчага чиқишган. Мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида аёлларнинг жамият ҳаётида тутган ўрни, диний ҳақ-ҳуқуқлари, уларнинг эркаклар билан тенг ҳуқуқли экани таҳлил қилинган.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | AripovA Z.. | doctor of Philosophy (Phd), docent of the department “Al-Azhar department of Arabic language and literature” | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. ‘Abd al-Fattah Ashur. Al-‘Asr al-mamalik fi Misr va-sh-Sham. Al-Qahira. Dar an-nahda-l-arabiya. 1965. 2. ‘Abd al-Fattah Ashur. Al-mujtama’ al-misriy ‘asr salatiin fi-l- mamalik. Al-Qahira. Dar an-nahda alarabiya. 1962. 3. Abu Shama Abd ar-Rahman. Kitab ar-ravdatayn fi axbar ad-davlatayn. Bayrut: muassasa ar-risala.1997. 4. Ahmad Abd ar-Raziq. Al-mar’a fi-l-mamluki. AlQahira: al-Hay’a al-misriya. 1999. 5. Badr ad-Din al-Ayniy. Aqd al-jaman fi tarix ahl azzaman. Al-Qahira: dar al-kutub. 2010. 6. Ibn A’la. Madxal ash-Shar’i ash-Sharif ala-lmazahib. 7. Ibn Hajar al-Asqalaniy. Fath al-bariy fi shahr assaniy al-Buxariy. Bayrut: maktaba dar al-kutub. 2000. 8. Ibn Hajar al-Asqalaniy. Anba’u al ghumr bi anba’ al-umr. al-Majlis al-a’la li-sh-shu’un al-islamiya. 1998. 9. Ibn Iyas Muhammad ibn Ahmad. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. AlQahira: kutub al-hay’a al-misriya.1982. 10. Ibn Taghri Birdi Abu Mahasin. Kitab an-nujum azzahira fi muluk Misr va al-Qahira. Bayrut: Dar alkutub al-‘ilmiya. 11. Ibn Taghri Birdi. Muntajat havadis ad-duhur fi mada al-ayyam va ash-shuhur. Al-Qahira: ‘ilm al-kutub. 1990. 12. Khalil ibn Shahin az-Zahiriy. Kitab az-zubda kashf al-mamalik va badai-t-turuq va al-masalik. AlQahira: dar al-arab li al-bustaniy. 1988. 13. Muhammad ibn Duqmaq. Kitab al-intisar livasita aqd al-amsar. Al-Maktab at-tijariy l-t-tibaa va-nnashr va-t-tavzi’. Karl Voller.1966. 14. Muhammad ibn ‘Abd ar-Rahman As-Sahaviy . Kitab at-tibr-l-masbuk fi zayli-s-suluk. Al-Qahira: Dar al-kutub va al-vasa’iq al-qavmiya. 2002. 15. Muhammad ibn Abd ar-Rahman As-Sahaviy. Addu’u al-lamiy li ahl al-qahr at-tasiy. Bayrut: Dar aljayl.1992. 16. Shahab ad-Din Al-Qalqashandiy. Kitab subh al-asha fi Sinai al-insha. Al-Qahira. Dar al-kutub. 19141919. 17. Taqiy ad-Din al-Maqriziy. Al-mavaiz va al-i’tibar bi zikr al-xutat va-al –asar. Buloq. Avst. 2002. 18. Taqiy ad-Din al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk . Bayrut: Dar al-kutub al-ilmiya. 1997. 19. Taqiy ad-Din al-Maqriziy. Kitab ighasa bi kashf alghumma. Al-Qahira. ‘Ayn li ad-dirasat va-l -buhus al-insaniya va-l-ijtima’iyya. 2007. 20. Zakiy Mubarak. At-Tasavvuf al-islamiy fi adab va-laxlaq. Al-Qahira.1938 21. https://shbabbek.com/show/143856 22. http://www.shbabmisr.com/mt~132888 |