73

Maqolada tildagi variantlashuv hodisasida muhim o‘rin tutadigan funksional ekvivalentlik munosabatlari haqida so‘z yuritiladi. Mavzu doirasida yetuk tilshunos olimlarning fikrlari keltiriladi, tahlil qilinadi va xulosalar beriladi. Funksional ekvivalentlar tilning ifoda imkoniyatlarini kengaytirishda asosiy rollardan birini o‘ynashligi haqida ta’kidlanadi va fors tilidagi shunday xususiyatlarga ega bo‘lgan prefiksli fe’llardan biri sifatida برداشتن [bar-dāštan] fe’li tadqiqot obyekti sifatida keng tadqiq qilinadi, uning leksik-semantik variantlari aniqlanadi. Leksik-semantik variantlari klassifikatsiya qilinib, ma’no guruhlariga ajratiladi va har bir ma’no guruhining funksional-ekvivalentlari aniqlanadi. Aniqlangan funksional ekvivalentlar manbalar asosida tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida برداشتن [bar-dāštan] prefiksli fe’lining 18ta leksik-semantik variantlari aniqlanib, ularni to‘rt ma’no guruhiga ajratilada va har bir ma’no guruhining funksionalekvivalentlari taqdim etiladi. Keyingi o‘rinda maqola hajmidan kelib chiqgan holda faqatgina uning ma’nolarining birinchi – “olish” ma’no guruhiga tegishli bo‘lgan (joyidan) olmoq, (joyidan ko‘tarib) olmoq, (qo‘liga) olmoq ma’nosidagi funksional ekvivalentlari to‘g‘risida batafsilroq so‘z yuritiladi. Tadqiqot so‘ngida natijalardan kelib chiqqan holda fors tilida sodda va qo‘shma fe’llarga nisbatan soni ancha kam hisoblangan prefiksli fe’llar ham ko‘pma’nolilik hususiyatiga ega ekanligi haqida xulosa qilinadi.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 05-05-2023
  • O'qishlar soni 73
  • Nashr sanasi 28-04-2023
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar7
Ўзбек

Maqolada tildagi variantlashuv hodisasida muhim o‘rin tutadigan funksional ekvivalentlik munosabatlari haqida so‘z yuritiladi. Mavzu doirasida yetuk tilshunos olimlarning fikrlari keltiriladi, tahlil qilinadi va xulosalar beriladi. Funksional ekvivalentlar tilning ifoda imkoniyatlarini kengaytirishda asosiy rollardan birini o‘ynashligi haqida ta’kidlanadi va fors tilidagi shunday xususiyatlarga ega bo‘lgan prefiksli fe’llardan biri sifatida برداشتن [bar-dāštan] fe’li tadqiqot obyekti sifatida keng tadqiq qilinadi, uning leksik-semantik variantlari aniqlanadi. Leksik-semantik variantlari klassifikatsiya qilinib, ma’no guruhlariga ajratiladi va har bir ma’no guruhining funksional-ekvivalentlari aniqlanadi. Aniqlangan funksional ekvivalentlar manbalar asosida tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida برداشتن [bar-dāštan] prefiksli fe’lining 18ta leksik-semantik variantlari aniqlanib, ularni to‘rt ma’no guruhiga ajratilada va har bir ma’no guruhining funksionalekvivalentlari taqdim etiladi. Keyingi o‘rinda maqola hajmidan kelib chiqgan holda faqatgina uning ma’nolarining birinchi – “olish” ma’no guruhiga tegishli bo‘lgan (joyidan) olmoq, (joyidan ko‘tarib) olmoq, (qo‘liga) olmoq ma’nosidagi funksional ekvivalentlari to‘g‘risida batafsilroq so‘z yuritiladi. Tadqiqot so‘ngida natijalardan kelib chiqqan holda fors tilida sodda va qo‘shma fe’llarga nisbatan soni ancha kam hisoblangan prefiksli fe’llar ham ko‘pma’nolilik hususiyatiga ega ekanligi haqida xulosa qilinadi.

№ Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 ArifdjAnov Z.. Teacher of the Uzbek language and Classical Oriental Literature. O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi
№ Havola nomi
1 1. Anvari, Hasan. Farhang-e bo‘zo‘rg-e so‘xan / be sarparasti-ye Hasan Anvari. - Tehron: So‘xan, 1381. 8 jeld. Jeld-e 2. 2. Balli Sh. Obshaya lingvistika i voprosi frantsuzkogo yazika. – Moskva: Editorial URRS, 2001. 3. Habib Ahmadzode. Shatranj bo moshin-e qiyomat. Ro‘mon. - Tehron: Sherkate enteshorot-e sure-ye mehr, 1387. 4. Hotami. Sho‘kufoyi-ye doston-e kutoh dar dahe-ye no‘xo‘stin-e enqelob. (majmue-ye dostonho). - Tehron: Elmi va farhangi, 1372. 5. Jalol Ol-e Ahmad. Se tor. – Tehron: Enteshorot-e Ferdous. Chop-e do‘vvo‘m, 1374. 6. Jamol Mirsodeqi. Mo‘ntaxab-e dostonho. – Tehron: Tus, 1351. 7. Kartsevskiy S.O. Ob asimmetrichnom dualizme lingvisticheskogo znaka // Istoriya yazikoznaniya 1920 vekov v ocherkax i izrecheniyax. – Moskva, 1965. Ch. 2. 8. Kropotova L.V. Problema razgranicheniya sinonimii i variativnosti // Filologicheskiye nauki. Voprosi teorii i praktiki, 2009. - № 2 (4). 9. Kuznetsova E.V. Leksikologiya russkogo yazika. – Moskva: Visshaya shkola, 1989. 10. Mohammad Ali Eslomi Nadushan. Ruzho (sargo‘zasht). – Tehron: Yazdon, 1363. Jeld 1. 11. Mohammad Ali Jamolzode. Haft qesse. – Tehron: Parvin, 1321. 12. Persidsko-russkiy slovar: v 2-x tomax, pod redaktsiyey Yu.A.Rubinchika, 3-izdaniye, I-tom. – Moskva: Russkiy yazik, 1985. 13. Sodeq Hedoyat. Mozyor. – Tehron: Amir Kabir, 1333. 14. http://farsi.khamenei.ir 15. (http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1268) 16. http://tandorosti.akaup.com 17. (http://tandorosti.akaup.com/health/bimari-behdasht/ news201751055416344. html) 18. http://www.vajehyab.com 19. (http://www.vajehyab.com/amid/%D8%A8%D8%B1 %D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86) 20. https://article.tebyan.net 21. (https://article.tebyan.net/261530/%DA%86%D8%B 1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%) 22. https://article.tebyan.net 23. (https://article.tebyan.net/261530/%DA%86%D8% B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%) 24. https://books.google.co.uz 25. (https://books.google.co.uz/books?id=65E0DgAAQB AJ&pg=PT77&dq=%D8%A8%D8%A7+%D8%AF %D9%) 26. https://books.google.co.uz 27. (https://books.google.co.uz/books?id=IBrkAwAAQBA J&pg=PT191&lpg=PT191&dq=%D8%B3%D8%B1% D8%B4+%D8%B1%D8%A7+%D8%A8%D8%B1% D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA) 28. https://books.google.co.uz 29. (https://books.google.co.uz/books?id=J_KBDwAAQB AJ&pg=PT147&lpg=PT147&dq=%D8%AE%D9%88 %D8%AF%D8%B4+%D8%A8%D8%B1%D8%AF% D8%A7%D8%B4%D8%AA&source=bl&ots=IaMZz O9aPI&sig=) 30. https://books.google.co.uz 31. (https://books.google.co.uz/books?id=kHPIAwAAQB AJ&pg=PT202&lpg=PT202&dq=%D8%A7%) 32. https://virgool.io 33. https://www.bbc.com 34. (https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2015 /01/150104_k05_afghan_saffron_reduce) 35. https://www.mashreghnews.ir 36. (https://www.mashreghnews.ir/ news/703428/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%87-%DA%A9%D9%84%D8%A7%) 37. https://www.rokna.net 38. (https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE% D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D B%8C%D9%84-17/401519-%D8%B3%D8%A7%D8 %AF%D9%87) 39. https://www.yasa.co 40. (https://www.yasa.co/blog/look-at-the-crime-scene-ofchapa/)
Kutilmoqda