Maqolada “risolat” tushunchasining lug’aviy jihatdan mazmun-mohiyati ochib berilgan bo’lib, keying o’rinlarda esa mazkur tushunchaning tarixiy jarayon sifatida arab va musulmon xalqlari hayotida tutgan o’rni tahlil qilingan. Xususan, lug’at kitoblarida ushbu so’zning anglatgan ma’nosi va ishlatish o’rinlari hamda islom dinining bosh manbasi bo’lmish Qur’oni karimda uning qo’llanilishi holatlari qiyosiy tarzda o’rganilgan. Qur’on ma’nolarining o’zga tillarga, xususan o’zbek, rus, ingliz tillariga akademmik hamda ana’anaviy tarjima va tafsirlarida risolat so’zi qay tarzda tarjima etilgani ham birma-bir taqqoslash asosida – ilmiy tadqiqotning qiyoslsh uslubidan foydalangan holatda yoritilgan. Shu bilan bir qatorda, o’rta asrlar Arab jamiyatida yuz bergan risolat odamlarning ijtimoiy, madaniy hayotida sodir bo’lgan tub o’zgarishlar tarihiy faktlar va Qur’on oyatlari vositasida qiyosiy tahlil qilingan. Shuningdek, zamonaviy fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda, boshqa olimlarning ham ilmiy tadqiqotlaridan foydalanilgan.
Maqolada “risolat” tushunchasining lug’aviy jihatdan mazmun-mohiyati ochib berilgan bo’lib, keying o’rinlarda esa mazkur tushunchaning tarixiy jarayon sifatida arab va musulmon xalqlari hayotida tutgan o’rni tahlil qilingan. Xususan, lug’at kitoblarida ushbu so’zning anglatgan ma’nosi va ishlatish o’rinlari hamda islom dinining bosh manbasi bo’lmish Qur’oni karimda uning qo’llanilishi holatlari qiyosiy tarzda o’rganilgan. Qur’on ma’nolarining o’zga tillarga, xususan o’zbek, rus, ingliz tillariga akademmik hamda ana’anaviy tarjima va tafsirlarida risolat so’zi qay tarzda tarjima etilgani ham birma-bir taqqoslash asosida – ilmiy tadqiqotning qiyoslsh uslubidan foydalangan holatda yoritilgan. Shu bilan bir qatorda, o’rta asrlar Arab jamiyatida yuz bergan risolat odamlarning ijtimoiy, madaniy hayotida sodir bo’lgan tub o’zgarishlar tarihiy faktlar va Qur’on oyatlari vositasida qiyosiy tahlil qilingan. Shuningdek, zamonaviy fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda, boshqa olimlarning ham ilmiy tadqiqotlaridan foydalanilgan.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | KUSHBAYEV F.. | PhD student of the ISESCO chair on Islamic studies and learning Islam sivilisation | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Абдул Азим Зиёуддин (2007) Сиз пайғамбарни кўрганмисиз. Т.: “Тошкент ислом университети” нашриё-мабаа бирлашмаси. – Б. 78. 2. Al-mu’jam al-vasit. Al-tob’atu al-xomisatu. “Munqohatun”. 2010. Maktabat al-shuruq al-davliya. Jumhuriyati Misr al-A’robiya 3. Ibrahim Sariçam (2005) İlk dönem islam tarihi. Anadolu ünversitesi. Eskişehir.– S. 301. 4. Mus’hafi sharif. Madina, 1403 (hijriy). – B. 604. 5. Shayh Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf (2017) Tafsiri hilol, 2-juz. T.: “Sharq” nashriyot-matbaa AK, 2008. – B. 608. ISBN: 978-9943-41-56-9-0 6. Алимов У. (2013) Тафсири Ирфон. Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. 3-6 жузлар. (Оли Имрон, Нисо суралари). – Т.: “Шарқ” нашриёт-матбаа АЖ бош таҳририяти, – B. 349. 7. Абдулазиз Мансур (2018) Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири (қайта ишланган 4-нашри) / Таржима ва тафсир муаллифи Абдулазиз Мансур. – Т.: “Тошкент ислом университети” нашриёт-матбаа бирлашмаси, – B. 618. 8. Алоуддин Мансур (2001) Қуръони каримнинг ўзбекча изоҳли таржимаси. Бишкек. – B. 573. 9. Aripova, Zukhra (2020) “The life and status of women in society during the Mamluk period,” The Light of Islam: Vol. 2020 : Iss. 2 , Article 3. Available at: https:// uzjournals.edu.uz/iiau/vol2020/iss2/3 10. Aripova, Zukhra (2019) “Mamluk sultans in Egypt and Abbasid caliphs in Cairo”. ISJ Theoretical & Applied Science, 10 (78), 201-205. https://dx.doi.org/10.15863/ TAS.2019.10.78.36 11. Саблуков. Г.С., (2012) М.: “Белый город”, – С. 376. ISBN: 978-5-7793-2368-0 12. Dono, K., (2020). “Features of information exchange aspects in the information society”. Ijtimoiy fanlar, 2(3) fanlar. (In Uzb.) 13. Османов. M-Н., (2016) Коран: академический перевод и комментарий. М.: “Диля”, – С. 516. ISBN: 9785-88503-929-1 14. Кулиев. Э.Р., (2007) Коран (перевод смыслов). Чувашский гос. унв. им. И.Н.Улянова. издетулский дом “Умма”, – С. 688. 15. Лингвистический энциклопедический словарь / гл. ред. В.Н. Ярцева. – 2-е изд., доп. – М.: Большая рос. энцикл., 2002. – 709 с. – Терминол. указ.: с. 627-650. - Указ. языков мира: с. 651-660. - Аннот. имен. указ.: с. 684-707. 16. Arberry. A.J., (196) The Koran interpreted: a translation. Publisher: Touchstone. – P. 708. ISBN-10: 0684825074 17. Merriam-Webster dictionary. Springfield (Massachusetts): G. & C. Merriam Co. 1982. www. merriam-webster.com 18. Al-Qurtubiy, Abu Abdulloh Muhammad ibn Ahmad ibn Abu Bakr al-Andalusiy (2006) “Al-Jome li’ahkam al-Qur’an” (Tafsiri Qurtubiy). Muhaqqiq: Abdulloh ibn Abdulmuhsin al-Turkiy. Mu’assasatu al-risala. 19. Dr. Şevket Kotan (2018) Hz. Peygamber’in siretenin kaynaği olarak Kur’an//Siyer dersleri – Mekke dönemi. Editör: Dr. İdris Söylemez. – Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Yayın No: 35. –S. 239. ISBN: 978-605-82490-6-6. 20. Doktor Tavfiq Birru (1986) At-Tarix al-siyasiyyati va al-muhazoriyyati lisodri al-islam va al-xilafati alummaviyyati. Manshuroti jami’ati Halab. – S. 271. 21. Kushbayev, Farrukh (2018) “The social, economic and religious life of the city of Mecca before Islam,” The Light of Islam: Vol. 2018 : Iss. 4 , Article 1. 3-8. 22. Available at: https://uzjournals.edu.uz/iiau/vol2018/ iss4/1 23. Kushbayev, Farrukh (2019) “The peculiarities of the Meccan period in the history of the spread of Islam”. ISJ Theoretical & Applied Science, 09 (77), 466-470. 24. Dr. Abroo Aman Andrabi (2016) Human rights in Islamic perspective. International Journal of Humanities and Social Science Research. vol 2 (5); рр. 23, 57-78. ISSN: 2455-2070 25. Ahmad Hasan (1971) Social Justice in Islam. Islamic studies vol. 10 (3), pp. 209-219 (11 pages), Islamic Research Institute, International Isla mic University, Islamabad. 26. Margoliouth, D.S., (1905) Mohammed and the rise of islam. (3d ed.). New York. The Knickerbocker press. - P. 590. 27. Mukhamedov Nematullo (2020) “Activities of hadith scholars (muhaddis) of shash oasis in scientific centers of the region”. The Light of Islam: Vol. 2020 : Iss. 2 , Article 11. Available at: https://uzjournals.edu.uz/iiau/ vol2020/iss2/11. 28. Ibn Hishām, ʿAbd al-Malik (1967) The Life of Muhammad. Translated from the Arabic and edited by Alfred Guillaume. Lahore, 1967. Reconstruction and translation of the earliest biography of Muḥammad. Reprint of the 1955 edition. 29. Arnold Th., (1935) The preaching of islam. 3-d edition. Reynold A. – London, 1935. - p. 433. 30. Ibn Isḥāq, Muḥammad (1955) The Life of Muḥammad: A Translation of Ibn Isḥāq ‘s Sīrat Rasūl Allāh. Translated with introduction and notes by Alfred Guillaume. London and Karachi. 31. Muir, William (1861) The Life of Mahomet and History of Islam to the Era of the Hegira: With Introductory Chapters On the Original Sources for the Biography of Mahomet and On the Pre-Islamite History of Arabia, Volume 4. , London. Smith, Elder and Co. - P. 346. 32. Fuzailova, Gavhar (2020) “Eastern thinkers on the pedagogical mastery,” The Light of Islam: Vol. 2020: Iss. 2, Article 19. Available at: https://uzjournals.edu. uz/iiau/vol2020/iss2/19 33. Glubb, John Bagot (1970) The Life and Times of Muḥammad. London and New York. – P. 318. 34. www.medievalgender.org.uk 35. www.quran7m.com |