59

Мазкур мақолада шоличилик кластерининг бош модели ишлаб чиқилган ва талаб этиладиган машина паркининг таркиби, турлари ва сонларини аниқлашга доир тадқиқот натижалари келтирилган. “Шоличилик кластери бош модели” тушунчасига таъриф берилган. Ер майдони бўйича бош модель қуйидаги кетма-кетликка асосланган: республика ҳудудларида фаолият юритаётган шоличилик кластерлари ер майдонлари катталиклари кесимида гуруҳларга ажратилган; гуруҳлар ичидан энг катта ер майдонларига эга бўлганлари танлаб олинган ва тегишли вариацион сонлар қатори шакллантирилган; мазкур қаторнинг математик кутилиши юқори чегараси бош моделнинг рационал ер майдони сифатида қабул қилинган. 1 000 гектар шоли майдони учун талаб этиладиган техника воситаларининг меъёрий коэффициентлари (сонлари)дан фойдаланиб, шоличилик кластери бош моделининг экин майдонида технологик операцияларни тўла бажарадиган трактор ва қишлоқ хўжалиги машиналарининг таркиби, русумлари ва сонлари аниқланган. Рационал техника паркига эга шоличилик кластерларида барча агротехник операциялар оптимал муддатларда адо этилади ва қайта ишлашга мос қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирилади.

  • O'qishlar soni18
  • Nashr sanasi22-06-2023
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar106-114
Ўзбек

Мазкур мақолада шоличилик кластерининг бош модели ишлаб чиқилган ва талаб этиладиган машина паркининг таркиби, турлари ва сонларини аниқлашга доир тадқиқот натижалари келтирилган. “Шоличилик кластери бош модели” тушунчасига таъриф берилган. Ер майдони бўйича бош модель қуйидаги кетма-кетликка асосланган: республика ҳудудларида фаолият юритаётган шоличилик кластерлари ер майдонлари катталиклари кесимида гуруҳларга ажратилган; гуруҳлар ичидан энг катта ер майдонларига эга бўлганлари танлаб олинган ва тегишли вариацион сонлар қатори шакллантирилган; мазкур қаторнинг математик кутилиши юқори чегараси бош моделнинг рационал ер майдони сифатида қабул қилинган. 1 000 гектар шоли майдони учун талаб этиладиган техника воситаларининг меъёрий коэффициентлари (сонлари)дан фойдаланиб, шоличилик кластери бош моделининг экин майдонида технологик операцияларни тўла бажарадиган трактор ва қишлоқ хўжалиги машиналарининг таркиби, русумлари ва сонлари аниқланган. Рационал техника паркига эга шоличилик кластерларида барча агротехник операциялар оптимал муддатларда адо этилади ва қайта ишлашга мос қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирилади.

Русский

В данной статье приведены результаты исследований по разработке генеральной модели рисоводческого кластера и определению состава, типов и количества требуемого машинного парка. Введено понятие "генеральная модель рисоводческого кластера" и дано ее определение. Генеральная модель по посевной площади обоснована в такой последовательности: региональные рисоводческие кластеры сгруппированы по размерам посевных площадей; из групп выделены кластеры с наибольшими посевными площадями и сформирован соответствующий вариационный ряд чисел; верхняя граница математического ожидания данного ряда принята как рациональная посевная площадь генеральной модели. Использовав нормативные коэффиценты (числа) технических средств, необходимых на 1 000 гектаров посевной рисовой площади, определены состав, марки и количество тракторов и других сельскохозяйственных машин, выполняющих технологические операции на посевной плошади рисоводческого кластера. В рисоводческих кластерах с рациональным техническим парком все агротехнические операции выполняются в оптимальные сроки, а значит, производятся приспособленные для дальнейшей переработки сельхозпродукты.

English

This article presents the results of a study on the development of a general model of the rice cluster and the determination of the composition, types and quantity of the required machine park. The concept of “General model of a rice-growing cluster” is introduced and its definition is given. The general model for sown area is substantiated by the following sequence: regional rice clusters are grouped according to the values of sown area; clusters with the largest sown areas were selected from the groups and the corresponding variational series of numbers was formed; the upper limit of the mathematical expectation of this series is taken as the rational sowing area of the general model. Using the standard coefficients (numbers) of technical equipment required per 1 000 hectares of rice land, the composition, brands and number of tractors and agricultural machines that perform technological operations on the sowing area of the rice-growing cluster are determined. In ricegrowing clusters with a rational technical park, all agrotechnical operations are carried out at the optimum time and agricultural products adapted for processing are grown.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Egamnazarov B.B. tayanch doktorant Namangan muhandislik-qurilish instituti
Havola nomi
1 Kos, I., & Zorin, V. (1978). Osnovy nadezhnosti dorozhnykh mashin [Fundamentals of reliability of road machines]. Moscow: Mashinostroyeniye Publ.
2 Mitkov, A., & Kardashevskiy, S. (1978). tatisticheskiye metody v sel’khozmashinostroyeniye [Statistical methods in agricultural engineering]. Moscow: Mashinostroyeniye Publ.
3 Qishloq xo‘jaligi ekinlarini parvarishlash va mahsulot yetishtirish bo‘yicha namunaviy texnologik kartalar [Model technology cards for care of agricultural crops and production] (vol. 1). (2016). Tashkent: Research Institute of Agricultural Economics.
4 Toshboltayev, M. (2016). Theoretical and methodological foundations of increasing the level of use of machine-tractor aggregates in the agricultural sector of Uzbekistan. Tashkent: Fan va texnologiya Publ.
5 Toshboltayev, M., & Djiyanov, M. (2019). Texnika vositalariga bo‘lgan talab va uni aniqlashning umumiy tartibi [The demand for technical equipment and the general procedure for determining]. Agrotechnica World(2), 16-18.
6 Toshboltayev, M., & Djiyanov, M. (2021). Paxta-to‘qimachilik klasterlari uchun mashinalar va texnik xizmat ko‘rsatish punktlari tarkiblarini asoslash [Basing the composition of machinery and technical service points for cotton-textile clusters]. Tashkent: Navroz Publ.
7 Toshboltayev, M., Achilov, J., Mirzabdullayev, X., Xamraqulov, T., & Egamnazarov, B. (2022). Agroklasterlar uchun ratsional mashina parki va ta’mirlash – xizmat ko‘rsatish bazasini asoslashning ilmiy-muhandislik yo‘nalishlari [Scientific-engineering directions of establishing a rational machine park and maintenance-service base for agroclusters]. Agroilm – Agroscience(2), 77-78.
8 Urdushev, X., Eshonqulov, S., & Mavlyanov, M. (2021). Qishloq xo‘jaligi korxonalarining iqtisodiy salohiyatini oshirishda klasterlarning o‘rni [The role of clusters in increasing the economic potential of agricultural enterprises]. Science and Innovative Development(3), 13-26.
9 Yermolov, L., Kryazhkov, V., & Cherkun, V. (1982). Osnovy nadezhnosti sel’skokhozyaystvennoy tekhniki [Fundamentals of reliability of agricultural machinery]. Moscow: Kolos Publ.
Kutilmoqda