29

Мақолада сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг параметрларини асослаш бўйича назарий тадқиқот натижалари келтирилган ҳамда муаммонинг илмий-техник ечими бўйича тадқиқот йўналиши белгиланган. Изланишлар шуни кўрсатадики, тупроқ-иқлим шароитининг ўзгарувчанлиги сабабли сабзини ковлагичлар билан йиғиштиришда илдизмеваларнинг тупроқдан ажралиши қийинлашади, элакланиш жараёни мураккаблашади ва натижада машинанинг ортиқча юкланиши содир бўлади. Ушбу муаммони ҳал қилишда илдизмевали тупроқ массаси элеватор юзаси бўйлаб маълум бурчакда силжитилиши талаб этилади. Бундан ташқари, агротехник талаб бўйича элеватордан тушган илдизмевалар ер юзасига 80 см гача кенгликда ташлаб кетилиши зарур. Юқоридаги талабларни бажариш мақсадида сабзи ковлагич элеваторига йўналтиргич ўрнатилди. Тадқиқотнинг мақсади элакланадиган массани элеватор кенглиги бўйича маълум бурчакда йўналтириб, илдизмеваларни энг кам зарарлаган ҳолда, тўлиқ элакланиши ва уларнинг ер юзасига белгиланган кенгликда ташлаб кетилишини таъминлайдиган сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг параметрларини асослашдир. Сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг геометрик ва кинематик параметрлари ўрганиб чиқилди. Йўналтиргичнинг конструктив параметрлари ва унинг кинематик кўрсаткичлари назарий жиҳатдан асосланди. Сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг қуйидаги рационал параметрлари аниқланди: bй = 20 см, αй = 28-300 , Lй = 40-42 см, Vс = 0,6 м/с, Snk = 230- 236 см. Сабзи ковлагич элеваторининг элаклаш сифатини янада ошириш учун йўналтиргични биринчи элеваторнинг охирига ўрнатиш ва иккинчи элеватор энини 90 см гача қисқартириш орқали тадқиқотларни давом эттириш белгилаб олинди.

  • O'qishlar soni0
  • Nashr sanasi29-04-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar126-132
Ўзбек

Мақолада сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг параметрларини асослаш бўйича назарий тадқиқот натижалари келтирилган ҳамда муаммонинг илмий-техник ечими бўйича тадқиқот йўналиши белгиланган. Изланишлар шуни кўрсатадики, тупроқ-иқлим шароитининг ўзгарувчанлиги сабабли сабзини ковлагичлар билан йиғиштиришда илдизмеваларнинг тупроқдан ажралиши қийинлашади, элакланиш жараёни мураккаблашади ва натижада машинанинг ортиқча юкланиши содир бўлади. Ушбу муаммони ҳал қилишда илдизмевали тупроқ массаси элеватор юзаси бўйлаб маълум бурчакда силжитилиши талаб этилади. Бундан ташқари, агротехник талаб бўйича элеватордан тушган илдизмевалар ер юзасига 80 см гача кенгликда ташлаб кетилиши зарур. Юқоридаги талабларни бажариш мақсадида сабзи ковлагич элеваторига йўналтиргич ўрнатилди. Тадқиқотнинг мақсади элакланадиган массани элеватор кенглиги бўйича маълум бурчакда йўналтириб, илдизмеваларни энг кам зарарлаган ҳолда, тўлиқ элакланиши ва уларнинг ер юзасига белгиланган кенгликда ташлаб кетилишини таъминлайдиган сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг параметрларини асослашдир. Сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг геометрик ва кинематик параметрлари ўрганиб чиқилди. Йўналтиргичнинг конструктив параметрлари ва унинг кинематик кўрсаткичлари назарий жиҳатдан асосланди. Сабзи ковлагич элеватори йўналтиргичининг қуйидаги рационал параметрлари аниқланди: bй = 20 см, αй = 28-300 , Lй = 40-42 см, Vс = 0,6 м/с, Snk = 230- 236 см. Сабзи ковлагич элеваторининг элаклаш сифатини янада ошириш учун йўналтиргични биринчи элеваторнинг охирига ўрнатиш ва иккинчи элеватор энини 90 см гача қисқартириш орқали тадқиқотларни давом эттириш белгилаб олинди.

Русский

В статье представлены результаты теоретического исследования по обоснованию параметров направителя элеватора-морковокопателя, а также обозначено направление исследований по научно-техническому решению проблемы. Исследования показывают, что из-за изменчивости почвенно-климатических условий при уборке моркови копателями трудно отделить корни от почвы, усложняется процесс просеивания, и как следствие, происходит перегрузка машины. Для решения этой задачи корнеплодную почвенную массу необходимо перемещать под определенным углом по поверхности элеватора. Кроме того, по агротехническим требованиям, отпадающие от элеватора корни следует оставлять на земле шириной до 80 см. Чтобы выполнить вышеуказанные требования, мы установили направитель на элеватор для выкопки моркови. Целью исследования является обоснование параметров направляющей морковокопательного элеватора, обеспечивающего полное просеивание ситовой массы с минимальным повреждением корнеплодов за счет направления их под определенным углом по ширине элеватора и оставления их на указанной ширине. Изучены геометрические, кинематические параметры направляющей элеватора морковокопателя. Теоретически обоснованы конструктивные параметры направителя и его кинематические характеристики. Определены следующие рациональные параметры направителя элеватора для выкопки моркови: bй = 20 см, αй = 28-300 , Lй = 40-42 см, Vс = 0,6 м/с, Snk = 230-236 см. Для дальнейшего улучшения качества просеивания морковокопательного элеватора было принято решение продолжить исследования, установив направляющую в конце первого элеватора и уменьшив ширину второго элеватора до 90 см.

English

The article presents findings from theoretical studies into the parameters of an elevator guide of a carrot digger and indicates the research focus on the scientific and technical solution to the problem. Studies show that due to the variability of soil and climatic conditions when harvesting carrots, it is difficult for diggers to separate roots from the soil, the sifting process gets more complicated and, as a result, the machine becomes overloaded. To solve this problem, the root-soil mass needs to be moved at a certain angle along the surface of the elevator. Moreover, according to agrotechnical requirements, the roots that fall off the elevator should be left on the ground with a width of up to 80 cm. To fulfil the above requirements, we installed a guide on the elevator for digging carrots. To justify the parameters of the guide of the carrot digging elevator, which ensures complete sifting of the sieve mass with minimal damage to root crops by directing them at a certain angle along the width of the elevator and leaving them at the specified width. The geometric, kinematic parameters of the carrot digger elevator guide have been investigated and the design parameters of the guide and its kinematic characteristics are now theoretically substantiated. The rational parameters of the elevator guide for digging carrots have been determined as follows: bй = 20 sm, αй = 28-300, Lй = 40-42 sm, Vс = 0,6 m/s, Snk = 230-236 sm. In order to further improve the screening quality of the carrot digger elevator, it was decided to continue the research by installing a guide at the end of the first elevator and reducing the width of the second elevator to 90 cm.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Chorshanbiyev R.X. mustaqil izlanuvchi Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
2 Norchayev D.R. texnika fanlari doktori Qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash ilmiy-tadqiqot instituti
Havola nomi
1 Norchayev D., Norchayev R. Korneklubnekopatel [Root-digger]. Yevroaziatskiy soyuz uchenih – Eurasian Union of Scientists, 2019. no. 4 (61), pp. 55-57.
2 Listopad G.Ye., Demidov G.K., Zonov B.D. et al. Selskohozyaystvenniye i meliorativniye mashini [Agricultural and reclamation machines]. Moscow, Agropromizdat, 1986, 688 p.
3 Alakin V.M., Nikitin G.S. Rezultati issledovaniy texnologicheskogo protsessa kartofelekopatelya [Research results of the potato digger technological process]. Selskohozyaystvenniye mashini i tehnologii – Agricultural Machines and Technologies, 2018, no. 5, pp. 14-19.
4 Nikitin G.S., Alakin V.M., Plahov S.A. Opredeleniye ratsionalnoy skorosti vrasheniya rabochih organov intensivnoy zoni separatsii rotatsionnogo kartofelekopatelya [Determination of the rational speed of rotation of the working bodies of the intensive separation zone of the rotary potato digger]. Agrarniy nauchniy jurnal – Agrarian Scientific Journal, 2019, no. 6, pp. 96-100.
5 Jain M., Rani V., Kumar A. Design and development of tractor operated carrot digger. Agricultural mechanization in Asia, Africa and Latin America, 2018, no. 3 (49), pp. 79-85.
6 Zhongcai W., Hongwen L., Yijin M., Chuanzhu S., Xueqiang L., Wenzheng L., Guoliang S. Experiment and analysis of potato-soil separation based on impact recording technology. International Journal of Agriculture and Biology, 2019, no. 5 (12), pp. 71-80.
7 Lu G. Y., Shang S.Q., Wang D.W., Li J.D., Han W.P., He X.N. Study on lacy components of carrot harvester. Journal of Agricultural Mechanization Research, 2016, no. 2, pp. 119-122.
8 Pramod R.А., Moses S.C., Aalam R.N. Performance evaluation of adjustable elevator for tractor drawn potato digger. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 2018, no. 7 (11), pp. 1502-1513.
9 Petersen T., Hampf H. Einsatz einer pneumatischen Trennan-lage in der Annahmestrecke des Kartoffellagerhaus Broderstorf [Use of a pneumatic separation system in the acceptance section of the Broderstorf potato warehouse]. Agrartechnik, 1984, no. 7 (34), pp. 314-316.
10 Ahmed M.O., Abd El-Wahab M.K., Tawfik M.A., Wasfy K.I. Evaluating of a prototype machine for carrot crop harvesting suitable for small holdings. Zagazig Journal of Agricultural Research, 2018, no. 1 (45), pp. 213-226.
11 Sibirev A.V., Aksenov A.G., Mosyakov M.A. Experimental laboratory research of separation intensity of onion set heaps on rod elevator. Journal of Engineering and Applied Sciences, 2018, no. 23, pp. 10086-10091.
12 Sibiryov A.V., Aksenov A.G., Mosyakov M.A. Rezultati eksperimentalnih issledovaniy separatsii voroha luka-sevka na prutkovom elevatore s asimmetrichno ustanovlennimi vstryahivatelyami [Results of experimental studies of separation of a heap of onion sets on a bar elevator with asymmetrically installed shakers]. Engineering Technologies and Systems, 2019, no. 1, pp. 91-108.
13 Dorokhov A.S., Sibirev A.V., Aksenov A.G. Results of laboratory investigations of soil screening ability of a chain digger with asymmetric vibrator arrangement. INMATEH – Agricultural Engineering, 2019, no. 1 (57), pp. 9-18.
14 Dorokhov A.S., Aksenov A.G., Sibirev A.V. Methodological justification of dynamic systems model construction by artificial neural networks. INMATEH – Agricultural Engineering, 2019, no. 2 (58), pp. 63-75.
15 Sibirev A.V., Aksenov A.G., Dorokhov A.S., Ponomarev A.G. Comparative study of force action of harvester work tools on potato tubers. CAAS agricultural engineering journal, 2019, no. 3 (55), pp. 85-90.
16 Dorokhov A.S., Sibiryov A.V., Aksenov A.G. Rezultati polevih issledovaniy separatsii voroha lukasevka na prutkovom elevatore s asimmetrichno ustanovlennimi vstryahivatelyami [Results of field studies of separation of a heap of onion sets on a bar elevator with asymmetrically installed shakers]. Engineering Technologies and Systems,2020, no. 1 (30), pp. 133-149.
17 Dorokhov A.S., Sibirev A.V., Aksenov A.G., Sazonov N.V. Justification of design and technological parameters of the onion harvester bedshaping roller spiral drum. INMATEH – Agricultural Engineering, 2020, no. 1, pp. 107-114.
18 Dorokhov A.S., Sibirev A.V., Aksenov A.G., Mosyakov M.A. Laboratory-field research results for onion cleaning. INMATEH – Agricultural Engineering, 2020, no. 2 (57), pp. 4148.
19 Chorshanbiyev R. О‘zbekiston sharoitida sabzi kovlagich elevatori ishchi organlarining parametrlarini asoslash [Substantiation of the parameters of the working bodies of the carrot excavator in the conditions of Uzbekistan]. Ilm-fan va innovatsion rivojlanish – Science and innovative development, 2021, no. 2, pp. 85-91.
20 Norchayev R., Norchayev D., Chorshanbiyev R. Obosnovaniye parametrov reshetchatogo rihlitelya kopatelya morkovi v usloviyah Respubliki Uzbekistan [Justification of the parameters of the lattice ripper of the carrot digger in the conditions of the Republic of Uzbekistan]. Selskohozyaystvenniye mashini i tehnologii – Agricultural machines and technologies, 2020, vol. 14, no. 3, pp. 15-19. DOI: 10.22314/2073-7599-2020-14-3-15-19/.
Kutilmoqda