8

Kirish. Bugungi kunda issiqlik nasoslarini issiqlik taminoti tizimlariga joriy
etish tendensiyalari o‘sib bormoqda. Issiqlik nasoslarida past patensialli issiqlikni manba sifatida
ishlatish mumkinligi tufayli, u yuqori energiya samaradorligiga ega. Shuning uchun past haroratli
issiqlik manbalarida issiqlik nasosining ishlash samaradorligini hisoblash, O‘zbekistoning Qarshi
shahri hududlarida isitish tizimlariga issiqlik nasosini joriy etishning maqsadga muvofiqligini
baholashda muhim masala hisoblanadi.
Usul va materiallar. Ushbu maqolada tajriba bug‘ kompressorli issiqlik nasosining to‘rtta 5
oC, 10 oC, 15 oC, va 20 oC past haroratli issiqlik manbaida ishlaganda energiya samaradorligini
aniqlash yo‘llari va energiya samaradorligini oshirish uchun berilgan sxemadan foydalanish taklif
etiladi. Ishchi suyuqlik sifatida azon uchun xavfsiz bo‘lgan R134a freon tanlangan.
Natijalar. Tadqiqotlar davomida past haroratli manbaning turli haroratlarida issiqlik
nasosining energiya o‘zgartirish koeffitsienti qiymati 2,1 dan 3,5 gacha o‘zgarganligi aniqlandi.
Shuningdek, 3,5 ga teng enegiya o‘zgartirish koeffitsientiga 20 oC harorali issiqlik manbadan
foydalanilganda erishildi. Issiqlik nasosining bug‘latkichida past haroratli manba suvining
harorati 2 oC dan 20 oC oralig‘ida o‘zgarganligi tajriba o‘lchov natijalari asosida aniqlandi.
Kondensatordagi istemolchiga beriladigan suvning harorati esa 15 oC dan 53,5 oC haroratgacha
ko‘tarildi.
Xulosa. Olib borilgan tajriba natijalari asosida Qarshi shahri sharoitida past haroratli
manbaning turli haroratlarida issiqlik nasosining energiya o‘zgartirish koeffitsienti qiymati 2 dan
katta bo‘lganligi uchun issiqlik nasosini issiqlik ta’minoti tizimlarida qo‘llash samarali yechim
ekanligini ko‘rsatadi.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 16-09-2024
  • O'qishlar soni 8
  • Nashr sanasi 18-03-2024
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar62-69
Ўзбек

Kirish. Bugungi kunda issiqlik nasoslarini issiqlik taminoti tizimlariga joriy
etish tendensiyalari o‘sib bormoqda. Issiqlik nasoslarida past patensialli issiqlikni manba sifatida
ishlatish mumkinligi tufayli, u yuqori energiya samaradorligiga ega. Shuning uchun past haroratli
issiqlik manbalarida issiqlik nasosining ishlash samaradorligini hisoblash, O‘zbekistoning Qarshi
shahri hududlarida isitish tizimlariga issiqlik nasosini joriy etishning maqsadga muvofiqligini
baholashda muhim masala hisoblanadi.
Usul va materiallar. Ushbu maqolada tajriba bug‘ kompressorli issiqlik nasosining to‘rtta 5
oC, 10 oC, 15 oC, va 20 oC past haroratli issiqlik manbaida ishlaganda energiya samaradorligini
aniqlash yo‘llari va energiya samaradorligini oshirish uchun berilgan sxemadan foydalanish taklif
etiladi. Ishchi suyuqlik sifatida azon uchun xavfsiz bo‘lgan R134a freon tanlangan.
Natijalar. Tadqiqotlar davomida past haroratli manbaning turli haroratlarida issiqlik
nasosining energiya o‘zgartirish koeffitsienti qiymati 2,1 dan 3,5 gacha o‘zgarganligi aniqlandi.
Shuningdek, 3,5 ga teng enegiya o‘zgartirish koeffitsientiga 20 oC harorali issiqlik manbadan
foydalanilganda erishildi. Issiqlik nasosining bug‘latkichida past haroratli manba suvining
harorati 2 oC dan 20 oC oralig‘ida o‘zgarganligi tajriba o‘lchov natijalari asosida aniqlandi.
Kondensatordagi istemolchiga beriladigan suvning harorati esa 15 oC dan 53,5 oC haroratgacha
ko‘tarildi.
Xulosa. Olib borilgan tajriba natijalari asosida Qarshi shahri sharoitida past haroratli
manbaning turli haroratlarida issiqlik nasosining energiya o‘zgartirish koeffitsienti qiymati 2 dan
katta bo‘lganligi uchun issiqlik nasosini issiqlik ta’minoti tizimlarida qo‘llash samarali yechim
ekanligini ko‘rsatadi.

№ Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Uzoqov G.N. t.f.d., prof. QarMII
2 Elmurodov N.S. doktorant QarMII
3 Raxmonqulov A.A. dotsent QarMII
№ Havola nomi
1 Elmurodov, N. S., and N. N. Axmedov. “Suzish basseynlarining energiya balansi tahlili.” Innovatsion texnologiyalar 3.3 (47) (2022): 21-27.
2 Elmurodov, N. S., and D. B. Temirova. “Kombinatsiyalashgan qizdirish tizimli suzish basseynining issiqlik energiyasi istemoli va issiqlik yo‘qotishlarini eksperemental tadqiq qilish.” Muqobil energetika 1.10 (2023): 88-95.
3 Nyers J., Garbai L., Nyers A. A modified mathematical model of heat pump's condenser for analytical optimization //Energy. – 2015. – Т. 80. – С. 706-714.
4 Santa R., Bošnjaković M., Čikić A. Experimental and numerical testing of heat pump evaporator //Applied Sciences. – 2022. – Т. 12. – №. 23. – С. 11973.
5 Elmurodov N., Davlonov K. yassi reflektorli quyosh hovuzining samaradorligini tadqiq qilish //Innovatsion texnologiyalar. – 2023. – Т. 52. – №. 3.
6 Kwon Y. C. et al. Experimental study on heat transfer characteristics of internal heat exchangers for CO 2 system under cooling condition //Journal of mechanical science and technology. – 2009. – Т. 23. – С. 698-706.
7 Wantha C. Analysis of heat transfer characteristics of tube-in-tube internal heat exchangers for HFO-1234yf and HFC-134a refrigeration systems //Applied Thermal Engineering. – 2019. – Т. 157. – С. 113747.
8 Uzakov, G., Elmurodov, N., Toshboev, A., & Sultonov, S. (2023). Mathematical modeling the heat balance of a solar pond device. In BIO Web of Conferences (Vol. 71, p. 02023). EDP Sciences.
Kutilmoqda