43

Mazkur maqola XVII asr ingliz ma’rifatparvarlik tafakkurining yirik vakillaridan biri – atoqli faylasuf, davlat arbobi va mutafakkir Frensis Bekon ijodiga bag‘ishlangan. U Yevropa Uyg‘onish davri adabiyoti va falsafasida o‘zining chuqur fikrlari, ilmiy dunyoqarashi hamda yuksak uslubda yozilgan asarlari bilan muhim iz qoldirgan. Ayniqsa, uning “Tajribalar, yoxud axloqiy va siyosiy nasihatlar” nomli asari ingliz adabiyotining bebaho durdonalaridan biri hisoblanadi. Maqolada mazkur asar asosida Bekonning inson axloqi, siyosiy madaniyat, tarbiya va odob-axloq masalalariga doir qarashlari tahlil qilinadi. Shuningdek, Frensis Bekonning komil inson tarbiyasiga oid falsafiy-axloqiy g‘oyalari zamonaviy ijtimoiy-ma’naviy muhit kontekstida keng yoritilib, ular bugungi kun talablari bilan bog‘liq holda sharhlanadi.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 23-09-2025
  • O'qishlar soni 43
  • Nashr sanasi 25-08-2025
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar43-54
Ўзбек

Mazkur maqola XVII asr ingliz ma’rifatparvarlik tafakkurining yirik vakillaridan biri – atoqli faylasuf, davlat arbobi va mutafakkir Frensis Bekon ijodiga bag‘ishlangan. U Yevropa Uyg‘onish davri adabiyoti va falsafasida o‘zining chuqur fikrlari, ilmiy dunyoqarashi hamda yuksak uslubda yozilgan asarlari bilan muhim iz qoldirgan. Ayniqsa, uning “Tajribalar, yoxud axloqiy va siyosiy nasihatlar” nomli asari ingliz adabiyotining bebaho durdonalaridan biri hisoblanadi. Maqolada mazkur asar asosida Bekonning inson axloqi, siyosiy madaniyat, tarbiya va odob-axloq masalalariga doir qarashlari tahlil qilinadi. Shuningdek, Frensis Bekonning komil inson tarbiyasiga oid falsafiy-axloqiy g‘oyalari zamonaviy ijtimoiy-ma’naviy muhit kontekstida keng yoritilib, ular bugungi kun talablari bilan bog‘liq holda sharhlanadi.

Русский

Данная статья посвящена творчеству одного из крупнейших представителей английской просветительской мысли XVII века – выдающегося философа, государственного деятеля и мыслителя Фрэнсиса Бэкона. Он оставил значительный след в литературе и философии европейского Возрождения своими глубокими мыслями, научным мировоззрением и произведениями, написанными в высоком стиле. В частности, его произведение “Опыты, или нравственные и политические советы” считается одним из бесценных шедевров английской литературы. В статье на основе этого произведения анализируются взгляды Бэкона на вопросы человеческой морали, политической культуры, воспитания и нравственности. Также философско-нравственные идеи Фрэнсиса Бэкона о воспитании совершенного человека широко освещены в контексте современной социально-духовной среды и интерпретируются в связи с требованиями сегодняшнего дня.

English

This article is dedicated to the work of one of the major representatives of 17th-century English Enlightenment thought – the renowned philosopher, statesman, and thinker Francis Bacon. He left an important mark on the literature and philosophy of the European Renaissance with his profound thoughts, scientific worldview, and works written in a high style. In particular, his work “Experiences, or Moral and Political Advice” is considered one of the priceless masterpieces of English literature. Based on this work, the article analyzes Bacon’s views on human morality, political culture, upbringing, and ethics. Also, Francis Bacon’s philosophical and ethical ideas on the upbringing of a perfect person are widely covered in the context of the modern socio-spiritual environment, and they are interpreted in connection with the requirements of today.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Shadmanov Q.B. “O‘zbek tili va adabiyoti, rus tili va ingliz tili” kafedrasi professori, Falsafa fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) Buxoro davlat tibbiyot instituti
Havola nomi
1 Асмус В. Ф. Античная философия. – М., 1976.
2 Шадманов К. Б. Френсис Бэкон ва унинг “Тажрибалар ёхуд ахлокий ва сиёсий насихатлар”ида дононлик ва хакикатнинг онтологик хамда эпистемологик асослари. – Бухоро, 2022. – Б. 124.
3 Шадманов К. Б. Англия эпохи позднего Возрождения в зеркале лингвофилософской рефлексии этики и морали в системе диалога культур // Философия и наука в поиске общих оснований синтеза культур. – Бухара, 2023. – С. 294-324.
4 Annas J. Ethics in Stoic Philosophy // Anniversary Papers: The Southern Association for Ancient Philosophy at 50. 2007, Vol. 52, №1. – P. 58-87. https://www.jstor.org/stable/4182824.
5 Bacon F. The Essays. – London: Penguin Books, 1985. – P. 287.
6 Shadmanov K. B. Peripatetic philosophical thought of IX–XII centuries Central Asia and the European Renaissance. – India: Novateur Publication, 2023. – P. 106.
7 Shadmanov K. B. Ethics of Late Renaissance England, its Place in History and Philosophy // Аль-Фараби. 2023, №1 (81). – P. 43-59.
8 Bacon F. The Works of Lord Bacon. Vol. II. – London, 1841. – P. 634.
9 Righter A. The English Mind. – Cambridge, 1964.
10 Fish S. Georgics of the Mind: Experience of Bacon’s “Essays” in Self- Consuming Artifacts. – Berkeley; Los Angeles, 1974. – P. 78-155.
11 Croll M. W. Style, Rhetoric and Rhythm / Ed. J. Max Patrick. – Princeton, 1966.
12 Williamson G. The Senecan Amble. – London, 1951.
13 Vickers B. Francis Bacon and Renaissance Prose. – Cambridge, 1968. – Ch. 4.
14 Cochrane R. C. Francis Bacon and the Architect of Fortune // Studies in the Renaissance. 1958. Vol. 5. – P. 176-195.
15 McMahon A. P. Francis Bacon’s “Essay of Beauty” // Publications of the Modern Language Association. – 1945. – Vol. 60. – P. 716-759.
16 Tillotson G. Words for Princes: Bacon’s “Essays” // Essays in Criticism and Research. – Cambridge, 1942. – P. 31-40.
17 Walters M. The Literary Background of Francis Bacon’s Essay “Of Death” // Modern Language Review. 1940. Vol. 35. – P. 1-7.
Kutilmoqda