Мақолада трихограммани механизациялашган усулда тарқатиш қурилмаси қўлланилган ғўза агробио-
ценозида учрайдиган Noctuidae оиласи вакилларининг асосий турларини хисобга олиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар
ёритилган. Тошкент вилояти 136 дона капалак, 132 дона ғумбак, 348 дона турли ёшдаги қуртлар ва 24 дона тунлам-
ларнинг тухумларидан намуналар лабораторияга олиб келинди ва систематик таҳлил қилинган. Тошкент вилояти ғўза
агробиоценозида учрайдиган тунламлар (Noctuidae) оиласининг асосий 6 та тури учраганлиги кузатилган. Тошкент
вилоятида ҳам ғўза агробиоценозида асосан ғўза тунлами (Helicoverpа armigera Hbn), кузги тунлам (Аgrotis segetum
Den) турлари нисбатан кўп учраши аниқланган.
Мақолада трихограммани механизациялашган усулда тарқатиш қурилмаси қўлланилган ғўза агробио-
ценозида учрайдиган Noctuidae оиласи вакилларининг асосий турларини хисобга олиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар
ёритилган. Тошкент вилояти 136 дона капалак, 132 дона ғумбак, 348 дона турли ёшдаги қуртлар ва 24 дона тунлам-
ларнинг тухумларидан намуналар лабораторияга олиб келинди ва систематик таҳлил қилинган. Тошкент вилояти ғўза
агробиоценозида учрайдиган тунламлар (Noctuidae) оиласининг асосий 6 та тури учраганлиги кузатилган. Тошкент
вилоятида ҳам ғўза агробиоценозида асосан ғўза тунлами (Helicoverpа armigera Hbn), кузги тунлам (Аgrotis segetum
Den) турлари нисбатан кўп учраши аниқланган.
В статье описывается проведенное исследование по учету основных видов представителей семейства
Noctuidae, встречающихся в агробиоценозе хлопчатника, с помощью механизированного разбрасывателя трихограммы.
Ташкентской области в лабораторию были доставлены и систематически проанализированы образцы 136 бабочек, 132
моли, 348 гусениц разных возрастов и 24 яиц моли. Отмечено наличие 6 основных видов семейства Noctuidae, встре-
чающихся в агробиоценозе хлопчатника Ташкентской области. Также установлено, что агробиоценоз хлопчатника
Ташкентской области в основном характеризовался хлопковым агробиоценозом (Helicoverpa armigera Hbn) и осенним
агробиоценозом (Agrotis segetum Den).
The article describes a study conducted to record the main species of representatives of the Noctuidae family
found in the cotton agrobiocenosis using a mechanized trichogramma spreader. Tashkent region of 136 butterflies, 132 moths,
348 caterpillars of different ages and 24 moth eggs were delivered from the Buka district to the laboratory and systematically
analyzed. The presence of 6 main species of the Noctuidae family found in the cotton agrobiocenosis of the Tashkent region
was noted. It was also established that the cotton agrobiocenosis of the Tashkent region was mainly characterized by cotton
agrobiocenosis (Helicoverpa armigera Hbn) and autumn agrobiocenosis (Agrotis segetum Den).
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Jumayev R.A. | қ.х.ф.д., профессор | Тошкент Давлат Аграр Университети |
| 2 | Jumayeva N.B. | қ.х.ф.ф.д., тадқиқотчи | Тошкент Давлат Аграр Университети |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Jumayeva N.B., Kimsanbayev X.X., Anorbayev A.R., Jumayev R.A. Trixogrammani tarqatish uchun qurilma// O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi 2024-yil 19-sentabrda ro‘yxatga olingan. Talabnoma raqami IAP 20240095. IXTRO № 7819. Toshkent -2024. – B 1. |
| 2 | 2. Jumayeva N.B., Kimsanbayev X.X., Jumayev R.A. Noctuidae oilasining О‘zbekistonning janubiy-sharqiy hududi faunasi, ekologiyasi va ularning samarali parazit entomofag turlari // Agro kimyo himoya va o‘simliklar karantini ilmiy-amaliy jurnali. – Toshkent, 2023. – № 6. – B. 8-10 (06.00.00; № 11). |
| 3 | 3. Кимсанбаев Х.Х., Жумаева Н.Б., Жумаев Р.А., Эсанбаев Ш. Изучения и определения наиболее подходящего микроорганизма и энтомофага против хлопковой совки в Узбекистане // Agrokimyo himoya va o‘simliklar karantini ilmiy-amaliy jurnali. – Toshkent, -2024. – № 4/2024. – B. 46-48 (06.00.00; № 11). |
| 4 | 4. Анарбаев А.А., Жумаева Н.Б., Кимсанбаев Х.Х., Эсанбаев Ш. Сохранение и повышение биологических ка- чественных показательей трихограммы при разведении ее в биолабораториях // Agro kimyo himoya va o‘simliklar karantini ilmiy-amaliy jurnali. – Toshkent, 2024. – № 5/2024. – B. 5-7 (06.00.00; № 11) |
| 5 | 5. Кимсанбаев Х.Х., Жумаева Н.Б., Рустамов А.А. Устройства для расселения трихограммы воздушным способом // Agro kimyo himoya va o‘simliklar karantini ilmiy-amaliy jurnali . – Toshkent-2025. – № 1. – B. 26-28 (06.00.00; № 11). |
| 6 | 6. Жумаева Н.Б. Тошкент ва Сирдарё вилоятлари ғўза агробиоценози энтомофаунаси // Пахтачилик ва дончилик илмий-амалий журнал. Toshkent-2025. – № 1. – B. 47-52 (06.00.00; № 4). |
| 7 | 7. Жумаева Н.Б., Кимсанбаев X.X. Интеграция биоинсектоцида Pestguard («IPL Biologicals Limited», Индиа) и эн- томофага Trichogramma chilonis Ishii против хлопковой совки на хлопчатник // Актуальные проблемы в современной науке информ-аналит журн.- Москва-2025. № 1. –C 49-54. (ISSN 1680-2721) (06.00.00; № 5). |
| 8 | 8. Жумаева Н.Б., Кимсанбаев Х.Х., Хасанов Д. Агробиоценозида “Noctuidae” оиласи зараркунандаларини учраш даражаси ва уларнинг тур-таркибларини аниқлаш.// O‘simliklar karantini va himoyasida yangi innovatsion texnologiyalarni joriy etishning dolzarb muammolari va ularning yechimlari. Respublika miqyosida ilmiy amaliy anjumani. (2023-yil 6-mart). – Toshkent, 2023. – Qism I (2).-B. 22-24 |
| 9 | 9. Кимсанбаев Х.Х., Жумаева Н.Б., Рустамов А.А. Изучения и определения наиболее подходящего микроорганизма и энтомофага против хлопковой совки в Узбекистане // SJMSB Medical Science and Biology Journal. – India-2024, – №-2. P.21-28. |
| 10 | 10. Jumayeva N.B., Xasanov D. Lipidoptera туркумининг паразит энтомофаг турлари.// O‘simliklar karantini va himoyasida yangi innovatsion texnologiyalarni joriy etishning dolzarb muammolari va ularning yechimlari. Respublika miqyosida ilmiy amaliy anjumani. (2023-yil 6-mart). – Toshkent, 2023. – Qism I (2).-B. 34-36 |
| 11 | 11. Жумаева Н.Б., Кимсанбаев Х.Х., Жумаев Р.А. Ғўза агробиоценозида “Noctuidae” оиласининг сонини бошқаришда энтомопатоген биопрепаратларни қўллашдан олдин зараркунанда ва энтомофагларни ҳисобга олиш.// O‘simliklar karantini va himoyasi xizmati oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashning muhim omilidir. Хalqaro miqyosida ilmiy amaliy anjuman. (2023-yil 20-iyun). – Toshkent, 2023. – Qism 3.-B. 92-95 |
| 12 | 12. Жумаева Н.Б., Кимсанбаев Х.Х. Создания устройства для расселения трихограммы. // International Conference on Advance Research in Humanities, Sciences and Education. Hosted from Istanbul, The Turkey April 30th 2025. P.87-93 |
| 13 | 13. Jumayeva N.B., Kimsanbayev X.X. G‘o‘za agrobiotsenozida zararkunandalar bioekologiyasi, tunlamlarga (Noctuidae) qarshi trixogrammani tarqatishning resurstejamkor texnologiyasi. ТАВСИЯНОМА “Tipograff” MCHJ bosmaxonasida chop etilga. Toshkent sh., Beruniy ko‘chasi, 83-uy. –B 39. |
| 14 | 14. Jumaev R.A, Joraeva N.B. Bioecology of generations of Trichogramma diluted by different methods. - European science review, 2018. 7-11. |
| 15 | 15. N.B.Jumaeva, X.X.Khimsanbaev, A.A.Rustamov. Study and determination of the most suitable microorganism and entomophage against cotton bollworm in Uzbekistan //Scientific Journal Of Medical Science And Biology. – 2024. - Т. 2. - №. 2. - С. 21-28 |
| 16 | 16. Rasul Jumaev. Methods of determining the optimal temperature and humidity in dryness and storage of in vitro propagated parasitic entomophages. E3S Web of Conferences. 2024. –P. 553. |
| 17 | 17. Rasul Jumaev, Abdurakhim Kuchboev, Nozimakhon Jumaeva, Farukh Yakubov, Shamsi Esanbaev. Molecular identification and polymerase chain reaction analysis of Xanthogaleruca Luteola (Chrysomelidae) species. E3S Web of Conferences. 2024. –P. 563. |
| 18 | 18. Rasul Jumaev, Invitro rearing of parasitoids, E3S Web of Conferences 371, 01032 (2023). |
| 19 | 19. Rasul Jumaev. Methods of determining the optimal temperature and humidity in dryness and storage of in vitro propagated parasitic entomophages. E3S Web Conf. Volume 563, 2024. 1-6. |
| 20 | 20. Lebedeva N, Akhmedova Z, Kholmatov B, Jumaev R.A.Revision of stoneflies insecta: plecoptera fauna in Uzbekistan, E3S Web of Conferences 258, 08030 (2021). |
| 21 | 21. Sulaymonov O.A., Jumaev R.A., Sobirov B. Representatives of Lepidoptera groups occurred in forestry and agricultural crops and their effective entomophage types, E3S Web of Conferences 244, 02020 (2021). |
| 22 | 22. Kimsanboev K, Rustamov A, Usmonov M. Jumaev R.A. Euzophera Punicaella Mooze Lepidoptera bioecology and development of host entomophagic equilibrium in biocenosis, E3S Web of Conferences 244, 01003 (2021). |
| 23 | 23. Rasul Jumaev, In vitro mass reproduction of parasitic entomophages Braconidae Trichogrammatidae, E3S Web of Conferences 389, 03100 (2023). |
| 24 | 24. Axmatovich JR, In vitro rearing of trichogramma Hymenoptera: Trichogrammatidae, European science review 9-10, 11-13 (2016). |
| 25 | 25. Axmatovich J.R, Karimbaevich S.S, Juraeva N.B. Bioecology of generations of Trichogramma diluted by different methods, European science review 3-4, 25-28 (2018) |
| 26 | 26. Axmatovich J.R, Bioecology harm of tobacco trips for the cotton plant and measure of counteraction, European science review 3-4, 29-31 (2018). |
| 27 | 27. Dаlabaevna MR, Shavqievich MK, Axmatovich J.R, The development of russet mite in various plants and effectiveness of pesticide, European science review 1-2, 21-23 (2018). |
| 28 | 28. Axmatovich J.R. Rearing of Trichogramma species T.evanescens T.pintoi T.chilonis in vitro culture, European science review 1-2, 29-31 (2018) |
| 29 | 29. Sh.Esanbaev., R.Jumaev. Study on stem pests of elm tree in Uzbekistan. E3S Web of Conferences 563, 03004 (2024). 162-169. |