Uglerod izi ko‘rinmas bo‘lsa-da, iqlim muammolariga sezilarli ravishda ta’sir ko‘rsatadi. Global miqyosda
uglerod izlarini kamaytirish bo‘yicha xabardorlik va sa’y-harakatlar ortib bormoqda. Butun dunyoda turli uglerod izi kalkulyatorlari
mavjud, biroq ular rivojlangan mamlakatlar uchun maxsus ishlab chiqilgan, tabiiyki, mamlakatlar va u yerdagi turmush
tarzi bir-biridan ancha farq qiladi. Ba’zi kalkulyatorlar faqat umumiy savollardan iborat, bunday holda, natija mavhum bo‘lishi
mumkin. Ushbu maqola O‘zbekistondagi uglerod izi bilan bog‘liq muammolarga aynan CO2 emissiyalarini hisoblash va bu
orqali aholining xabardorligini oshirish vositasida yechim berishni tahlil qiladi.
Uglerod izi ko‘rinmas bo‘lsa-da, iqlim muammolariga sezilarli ravishda ta’sir ko‘rsatadi. Global miqyosda
uglerod izlarini kamaytirish bo‘yicha xabardorlik va sa’y-harakatlar ortib bormoqda. Butun dunyoda turli uglerod izi kalkulyatorlari
mavjud, biroq ular rivojlangan mamlakatlar uchun maxsus ishlab chiqilgan, tabiiyki, mamlakatlar va u yerdagi turmush
tarzi bir-biridan ancha farq qiladi. Ba’zi kalkulyatorlar faqat umumiy savollardan iborat, bunday holda, natija mavhum bo‘lishi
mumkin. Ushbu maqola O‘zbekistondagi uglerod izi bilan bog‘liq muammolarga aynan CO2 emissiyalarini hisoblash va bu
orqali aholining xabardorligini oshirish vositasida yechim berishni tahlil qiladi.
Хотя углеродный след невидим, он оказывает значительное влияние на климатические проблемы. Во
всем мире растет осведомленность и предпринимаются усилия по его сокращению. В мире существует множество
калькуляторов углеродного следа, но они разработаны специально для развитых стран, и, конечно же, страны и
образ жизни в них сильно отличаются друг от друга. Некоторые калькуляторы содержат только общие вопросы, и
в этом случае результат может быть абстрактным. В данной статье анализируется решение проблем, связанных
с углеродным следом в Узбекистане, а именно расчет выбросов CO2 и, таким образом, повышение осведомленности
населения.
Although the carbon footprint is invisible, it has a significant impact on climate issues. Globally, awareness and
efforts to reduce carbon footprints are increasing. There are various carbon footprint calculators around the world, but they
are specifically designed for developed countries, and of course, countries and lifestyles there are very different from each
other. Some calculators only contain general questions, in which case the result may be abstract. This article analyzes the
solution to the problems related to the carbon footprint in Uzbekistan, namely by calculating CO2 emissions and thereby raising
awareness among the population.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Samiyev L.N. | dotsent, t.f.d., | “Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti” MTU |
| 2 | Xamrayeva K.B. | magistrant | Markaziy Osiyo Atrof-muhit va iqlim o‘zgarishini o‘rganish universiteti |
| 3 | Rustamov G.S. | Ekologik ta’lim va targ‘ibot bo‘limi boshlig‘i, t.f.f.d., | Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish texnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti |
| 4 | Maksudov X.M. | bosh mutaxassis | O‘zbekiston Respublikasi Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB). “O‘zbekistonda yashil va barqaror bozor iqtisodiyotiga o‘tish dasturi”. [https://www.aiib.org/en/projects/details/2025/proposed/uzbekistan-green-and-resilient-market-economy-program.html] |
| 2 | 2. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha doiraviy konvensiyasi (UNFCCC). [https://unfccc.int/ process-and-meetings/the-paris-agreement] |
| 3 | 3. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi (UNDP). [https://www.undp.org/uzbekistan] |
| 4 | 4. Carbon Footprint. [https://www.carbonfootprint.com/] |
| 5 | 5. Climate Action Tracker. [https://climateactiontracker.org/] |
| 6 | 6. Emission Index. [https://www.emission-index.com/countries/uzbekistan] |
| 7 | 7. Enerdata. (2025, Iyul 15). “O‘zbekiston 2026-yilda uglerod chiqindilari va savdo mexanizmini ishga tushirishni rejalashtirmoqda”. [https://www.enerdata.net/publications/daily-energy-news/uzbekistan-plans-launch-carbon-emissionsand- trading-mechanism-2026.html] |
| 8 | 8. Lannelongue, L., Grealey, J., & Inouye, M. (2021). Green Algorithms: Quantifying the Carbon Footprint of Computation. “Advanced Science, 8”(12), 2100707. [https://doi.org/10.1002/advs.202100707] |
| 9 | 9. Lokmic-Tomkins, Z., Davies, S., Block, L. J., Cochrane, L., Dorin, A., von Gerich, H., Lozada-Perezmitre, E., Reid, L., & Peltonen, L. – M. (2022). Assessing the carbon footprint of digital health interventions: a scoping review. “Journal of the American Medical Informatics Association, 29”(12), 2128–2139. [https://doi.org/10.1093/jamia/ocac196] |
| 10 | 10. O‘zbekiston Respublikasi Statistika qo‘mitasi. [https://stat.uz/en/official-statistics/ecology] |
| 11 | 11. Sudirjo. (2021). “Tezkor moda va sekin moda iste’molchi xulq-atvorini qiyosiy tahlil qilish”. [https://rsisinternational. org/journals/ijriss/articles/comparative-analysis-of-fast-fashion-and-slow-fashion-on-consumer-purchase-behavior/] |
| 12 | 12. Iordanis Eleftheriadis, Evgenia Anagnostopoulou. (2024). Developing a Tool for Calculating the Carbon Footprint in SMEs. Sustainability, 16. (5), 1905. [https://doi.org/10.3390/su16051905] |
| 13 | 13. Tözüm Akgül, S. (2023). Assessment of the Role of Photovoltaic Systems in Reducing the Carbon Footprint of Wastewater Treatment Plants. “Global NEST Journal, 25”, 139–145. [https://doi.org/10.30955/gnj.005234] |
| 14 | 14. UNECE. (2024, Iyul). [https://unece.org/sites/default/files/2024-07/uzbekistan%20%284%29.pdf] |
| 15 | 15. Uzbekistan Ministry of Ecology, Environmental Protection and Climate Change. [https://davlat.uz/en/eco/generalmenu/ 1342] |
| 16 | 16. World Bank. (2023, Oktabr 26). “O‘zbekiston: “Yashil” o‘sishga inklyuziv o‘tishni amalga oshirish”. [https://www. worldbank.org/en/results/2023/10/26/uzbekistan-realizing-an-inclusive-green-growth-transition] |
| 17 | 17. Worldometers. [https://www.worldometers.info/co2-emissions/uzbekistan-co2-emissions/] |
| 18 | 18. Lewis (2024), “What is the IPCC and What do they do?”, Medi um [https://lewis-thehydrologist.medium.com/what-is-the-ipcc-and-what-do-they-do-b65ab44c20e3] |
| 19 | 19. Limtara, Fendi Wiedardi (2023), “IPCC: What It Is And Why Its Reports Are Important?”, Carbonethics [https://www. carbonethics.co/post/ipcc-what-it-is-and-why-its-reports-are-important] |