BOGʻLANGAN GRUNTLI KANALLARDA UMUMIY YUVILISHNI HISOBLASH

Mamatov Nurbek Ziyadullayevich; Bobomurodov Furqat Farxod o'g'li; Hazratov Alisher Rahmatillo oʻgʻli; Xo'jayorov Shaxzodbek Anvar oʻgʻli

Mazkur maqolada bogʻlangan gruntli kanallarda umumiy yuvilish jarayonlarini
hisoblashning asosiy nazariy va amaliy masalalari yoritilgan. Oqimning zarrachalar bilan toʻyinishi
dinamikasi va uning oqimning tezligi, loyqalanish miqdori, va gruntning fizik xossalariga bogʻliqligi
oʻrganiladi. Shu jumladan oqim, relyef, geologiya va boshqa kanalni shakllantiruvchi parametrlarni
integral tarzda hisobga olindi. Yuvilish jarayonida gruntlarning turbulent oqim taʼsirida ajralishi va
bu jarayonning empirik bogʻlanmalari bayon qilinadi. Tadqiqotlar natijasida bogʻlangan gruntlarda
yuvilish jarayonlarini baholash uchun matematik modellar va hisoblash metodikasi taklif etiladi.
Erkin yuzaning egri chizigʻini hisoblash Gidproyekt metodikasi asosida nomogrammalarni qoʻllash
orqali amalga oshirilgan. Ushbu metodika asosida kanalning gidravlik parametrlarini aniqlash va
uning profilini qayta qurish ishlari amalga oshirildi.

Jurnal nomiИнновацион технологиялар
Nashr soni2024/4(56)
Ko'rishlar soni 2

Internet havola

DOI

UzSCI tizimida yaratilgan sana 03-11-2025

O'qishlar soni 2

Nashr sanasi 15-12-2024

Asosiy tilO'zbek

Sahifalar48-54

Kalit so'z

matematik modellash

bogʻlangan grunt

kanal yuvilishi

loyqalanish dinamikasi

turbulent oqim

empirik bogʻlanma

Ўзбек

Mazkur maqolada bogʻlangan gruntli kanallarda umumiy yuvilish jarayonlarini
hisoblashning asosiy nazariy va amaliy masalalari yoritilgan. Oqimning zarrachalar bilan toʻyinishi
dinamikasi va uning oqimning tezligi, loyqalanish miqdori, va gruntning fizik xossalariga bogʻliqligi
oʻrganiladi. Shu jumladan oqim, relyef, geologiya va boshqa kanalni shakllantiruvchi parametrlarni
integral tarzda hisobga olindi. Yuvilish jarayonida gruntlarning turbulent oqim taʼsirida ajralishi va
bu jarayonning empirik bogʻlanmalari bayon qilinadi. Tadqiqotlar natijasida bogʻlangan gruntlarda
yuvilish jarayonlarini baholash uchun matematik modellar va hisoblash metodikasi taklif etiladi.
Erkin yuzaning egri chizigʻini hisoblash Gidproyekt metodikasi asosida nomogrammalarni qoʻllash
orqali amalga oshirilgan. Ushbu metodika asosida kanalning gidravlik parametrlarini aniqlash va
uning profilini qayta qurish ishlari amalga oshirildi.

Kalit so'z

matematik modellash

bogʻlangan grunt

kanal yuvilishi

loyqalanish dinamikasi

turbulent oqim

empirik bogʻlanma

№ Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi

1 Mamatov N.Z. dotsent Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

2 Bobomurodov F.F. dotsent Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

3 Hazratov A.R. Stajyor o'qituvchi Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

4 Xo'jayorov S.A. Stajyor o'qituvchi Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

№ Havola nomi

1 [1] Б. В. Степанович, В. М. Анатольевич, “Размыв речного русла в грунтах, обладающих сцеплением,” Вестник МГСУ, no. 4, Art. no. 4, 2013.

2 [2] “Справочник по гидравлическим расчетам. Киселев П.Г. (ред.). 1972 | Библиотека: книги по архитектуре и строительству | Totalarch.” Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: https://books.totalarch.com/handbook_of_hydraulic_calculations

3 [3] А. Н. Хазратов, А. Р. Рахимов, Ф. Ф. Бобомуродов, “Моделирования смешанных течений земляных каналов,” in Актуальные проблемы науки и образования в условиях современных вызовов, 2022, pp. 160–167. Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: https://elibrary.ru/item.asp?id=49913566

4 [4] S. Eshev and F. Bobomurodov, “EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS,” UniversumTechnical Sci., vol. 102, no. 9–5, Sep. 2022, doi: 10.32743/UniTech.2022.102.9.14293.

5 [5] S.S.Eshev, M.Avlakulov, and F.F.Bobomurodov, “Assessment of the effect of the physical properties of bonded grunts on the process of self-washing,” Innov. Technol., vol. 3, p. 47, 2022.

6 [6] S.Sobir, G.Israil, R.Ashraf, B.Furqat, and A.Dilovar, “Calculation of parameters of subsurface ridges in a steady flow of groundwater channels,” E3S Web Conf., vol. 410, p. 05022, 2023, doi: 10.1051/e3sconf/202341005022.

7 [7] S.Eshev, N.Mamatov, F. Bobomurodov, R. Usmonov, and U. Makhmudov, “SHO ʼRLANGAN BOG ʼLANGAN GRUNT NAMLIGINING YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TAʼSIRINI BAHOLASH,” Innov. Texnologiyalar, vol. 51, no. 03, pp. 70–76, 2023.

8 [8] A. N. Khazratov, O. S. Bazarov, A. R. Jumayev, F. F. Bobomurodov, and N. Z. Mamatov, “Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed erosion,” in E3S Web of Conferences, EDP Sciences, 2023, p. 05018. Accessed: Nov. 21, 2024.

9 [9] F.Bobomurodov, “BOGʻLANGAN GRUNTLI KANAL KESIMI BOʻYICHA TEZLIKLARNING TAQSIMLANISHI,” Orient. Renaiss. Innov. Educ. Nat. Soc. Sci., vol. 4, no. 1, Art. no. 1, 2024.

10 [10] I.Gaimnazarov, M.Rakhmatov, U.Otakulov, A.Jumayev, and A.Khazratov, “KANALLARNING NOSTATSIONAR OQIM SHAROITLARIDA OQIZIQLAR SARFINI ANIQLASH BOʻYICHA DALA TADQIQOTLARI,” Innov. Texnologiyalar, vol. 52, no. 3, 2023, Accessed: Nov. 21, 2024.

11 [11] А. Н. Исаков, И. К. Холмаматов, У. Т. Юлдошева, Н. Ж. Раимова, А. Р. Хазратов, Ж. Н. Исаков, “ОБОСНОВАНИЕ КРИТЕРИЕВ МОДЕЛИРОВАНИЯ НЕСВЯЗНЫХ И СВЯЗНЫХ ГРУНТОВ, СЛАГАЮЩИХ НИЖНИЙ БЬЕФ.,” Interpret. Res., 2024, Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: http://interpretationandresearches.uz/index.php/iar/article/view/2546

Kutilmoqda

№	Muallifning F.I.Sh.	Lavozimi	Tashkilot nomi
1	Mamatov N.Z.	dotsent	Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
2	Bobomurodov F.F.	dotsent	Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
3	Hazratov A.R.	Stajyor o'qituvchi	Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
4	Xo'jayorov S.A.	Stajyor o'qituvchi	Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

№	Havola nomi
1	[1] Б. В. Степанович, В. М. Анатольевич, “Размыв речного русла в грунтах, обладающих сцеплением,” Вестник МГСУ, no. 4, Art. no. 4, 2013.
2	[2] “Справочник по гидравлическим расчетам. Киселев П.Г. (ред.). 1972 \| Библиотека: книги по архитектуре и строительству \| Totalarch.” Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: https://books.totalarch.com/handbook_of_hydraulic_calculations
3	[3] А. Н. Хазратов, А. Р. Рахимов, Ф. Ф. Бобомуродов, “Моделирования смешанных течений земляных каналов,” in Актуальные проблемы науки и образования в условиях современных вызовов, 2022, pp. 160–167. Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: https://elibrary.ru/item.asp?id=49913566
4	[4] S. Eshev and F. Bobomurodov, “EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS,” UniversumTechnical Sci., vol. 102, no. 9–5, Sep. 2022, doi: 10.32743/UniTech.2022.102.9.14293.
5	[5] S.S.Eshev, M.Avlakulov, and F.F.Bobomurodov, “Assessment of the effect of the physical properties of bonded grunts on the process of self-washing,” Innov. Technol., vol. 3, p. 47, 2022.
6	[6] S.Sobir, G.Israil, R.Ashraf, B.Furqat, and A.Dilovar, “Calculation of parameters of subsurface ridges in a steady flow of groundwater channels,” E3S Web Conf., vol. 410, p. 05022, 2023, doi: 10.1051/e3sconf/202341005022.
7	[7] S.Eshev, N.Mamatov, F. Bobomurodov, R. Usmonov, and U. Makhmudov, “SHO ʼRLANGAN BOG ʼLANGAN GRUNT NAMLIGINING YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TAʼSIRINI BAHOLASH,” Innov. Texnologiyalar, vol. 51, no. 03, pp. 70–76, 2023.
8	[8] A. N. Khazratov, O. S. Bazarov, A. R. Jumayev, F. F. Bobomurodov, and N. Z. Mamatov, “Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed erosion,” in E3S Web of Conferences, EDP Sciences, 2023, p. 05018. Accessed: Nov. 21, 2024.
9	[9] F.Bobomurodov, “BOGʻLANGAN GRUNTLI KANAL KESIMI BOʻYICHA TEZLIKLARNING TAQSIMLANISHI,” Orient. Renaiss. Innov. Educ. Nat. Soc. Sci., vol. 4, no. 1, Art. no. 1, 2024.
10	[10] I.Gaimnazarov, M.Rakhmatov, U.Otakulov, A.Jumayev, and A.Khazratov, “KANALLARNING NOSTATSIONAR OQIM SHAROITLARIDA OQIZIQLAR SARFINI ANIQLASH BOʻYICHA DALA TADQIQOTLARI,” Innov. Texnologiyalar, vol. 52, no. 3, 2023, Accessed: Nov. 21, 2024.
11	[11] А. Н. Исаков, И. К. Холмаматов, У. Т. Юлдошева, Н. Ж. Раимова, А. Р. Хазратов, Ж. Н. Исаков, “ОБОСНОВАНИЕ КРИТЕРИЕВ МОДЕЛИРОВАНИЯ НЕСВЯЗНЫХ И СВЯЗНЫХ ГРУНТОВ, СЛАГАЮЩИХ НИЖНИЙ БЬЕФ.,” Interpret. Res., 2024, Accessed: Nov. 21, 2024. [Online]. Available: http://interpretationandresearches.uz/index.php/iar/article/view/2546