Mazkur maqolada Toshkent va Samarqand viloyatlari sharoitida urug‘mevali bog‘larda bronza qo‘ng‘izlarning
keng tarqalgan turlarining rivojlanishi bioekologiyasi va uchrashi darajasi bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar
keltirilgan. Unga ko‘ra, bronza qo‘ng‘izlarining urug‘mevali bog‘larda olma, nok va behi daraxtlarining gullashi, meva
go‘ralarining hosil bo‘lishi hamda pishish davrida bronza qo‘ng‘izlarning uchrash darajasi viloyatlar kesimida taqqoslab
o‘rganilgan. Birgina nokning ertapishar va o‘rtapishar navlarida bronza qo‘ng‘izlarning turlari va uchrashi darajasi
bo‘yicha kuzatuvlar natijasi keltirilgan. Olingan natijalar asosida ishlab chiqarishga amaliy taklif va tavsiyalar berilgan.
Mazkur maqolada Toshkent va Samarqand viloyatlari sharoitida urug‘mevali bog‘larda bronza qo‘ng‘izlarning
keng tarqalgan turlarining rivojlanishi bioekologiyasi va uchrashi darajasi bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar
keltirilgan. Unga ko‘ra, bronza qo‘ng‘izlarining urug‘mevali bog‘larda olma, nok va behi daraxtlarining gullashi, meva
go‘ralarining hosil bo‘lishi hamda pishish davrida bronza qo‘ng‘izlarning uchrash darajasi viloyatlar kesimida taqqoslab
o‘rganilgan. Birgina nokning ertapishar va o‘rtapishar navlarida bronza qo‘ng‘izlarning turlari va uchrashi darajasi
bo‘yicha kuzatuvlar natijasi keltirilgan. Olingan natijalar asosida ishlab chiqarishga amaliy taklif va tavsiyalar berilgan.
В данной статье рассматривается биоэкология развития широко распространенных видов
бронзовых жуков в плодовых садах в условиях Ташкентской и Самаркандской областей и степени встречаемости. В
соответствии с этим, степень встречаемости бронзовых жуков в период цветения яблонь, груш и айвы в семечковых
фруктовых садах, формирование плодовых клещей, а также в период созревания изучалась в сравнительном
аспекте в разрезе областей. Приведены результаты наблюдений по видам и степени встречаемости бронзовых
жуков только у раннеспелых и среднеспелых сортов груши. На основе полученных результатов даны практические
предложения и рекомендации по производству.
In this article, the bioecology of the development of widespread species of bronze beetles in seed orchards in
the conditions of Tashkent and Samarkand regions is presented and the degree of occurrence. According to it, the degree of
occurrence of bronze beetles during the flowering of apple, pear, and quince trees, the formation of fruit clusters, and the
ripening period in seed orchards was studied comparatively by region. The results of observations on the types and degree
of occurrence of bronze beetles in early-ripening and mid-ripening pear varieties are presented. Based on the obtained
results, practical proposals and recommendations for production were given.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Umurzakov M.R. | tayanch doktorant | Akademik M.Mirzayev nomidagi bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti |
| 2 | Xudoykulov A.M. | o‘simliklar himoyasi va karantini kafedrasi dotsenti, q.x.f.f.d. | Toshkent davlat agrar universiteti |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Лобанов А.Л. Питание жуков и других насекомых. C. 1-3. |
| 2 | 2. Медведев С. И. Пластинчатоусые (Scarabaeidae). Подсемейство Cetoniinae, Valginae / С. И. Медведев // Фауна СССР. Жестокрылые. - Т. Х, Вып. 5. М. - 1964. - Л. С. 27-28 |
| 3 | 3. Крыжановский О. Л., Мамаев Б. М. Отряд Жесткокрылые или Жуки // Жизнь животных. Т. 3. М., изд-во «Просве- щение», 1969. С. 328-330. |
| 4 | 4. Арслонов М.Т., Х.З.Абдуллаева, С.П.Усмонов, Д.Т.Турдиева “Ўсимлик зараркунанда, касаллик ва бегона ўтлар ривожланишини башорат қилиш”. 206-210-бет |
| 5 | 5. Поспелов С.М., Арсенева М.В., Г.С. Груздев. “Ўсимликларни ҳимоя қилиш”. Биология фанлари доктори, профессор Н.Г.Берим таҳрири остида. «Ўқитувчи» нашриёти. Тошкент. 1978. 509-510-бет |
| 6 | 6. Yaxontov V.V. «O‘rta Osiyo Qishloq xo‘jaligi ekinlari va mahsulotlarining zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari». Toshkent, 1962-yil. 227-228; 278-279; 327-b. |
| 7 | 7. Медведев, С. И. Личинки пластинчатоусых жуков [Текст] / С.И.Медведев // Определитель селскохозяйственных вредителей по повреждениям культурных растений. - Л., 1976. - С. 509-537 |
| 8 | 8. Исоев К.С. Комилшо Сафар. Фауна и экология жуков пластинчатоусых (Cолеоптера, Сcарабаеоидае) Таджики- стана “Диссертация” 03.02.04. – Зоология. Душанбе – 2024. |
| 9 | 9. Долженко В.И., Долженко Т.В. Биологическая эффективность и разложение остаточных количеств инсектоака- рицидов на основе абамектинов саду // Плодоводство и ягодоводство России. – 2014. – Т. 40. – №. 1. – С. 104-107. |
| 10 | 10. Насекомые Узбекистана. Тошкент. Фан. 1993. 99-100 С. |
| 11 | 11. Umurzakov M.R., Turg‘unboyeva D.K., Xudoykulov A.M., Omonturdiyev SH.S. Species composition and areal of distribution of Bronze beetles (Cetoniinae) in orchards in the conditions. The American journal of applied sciences. – USA. 2021. – Volume 3. – Issue 04. – P. 275-279 (Impact Factor. SJIF – 5.634) (doi. 10.37547/tajas). |
| 12 | 12. Umurzakov M.R., Xudoykulov A.M., Xasanov A., Raxmonov A. Видовой состав и ареал распространения Бронзовых жуков (Cetoniinae) в плодовых садах в условиях Узбекистан. “Agro kimyo himoya va о‘simliklar karantini” jurnali. – Toshkent, 2021. - № 2. – B. 7-8. |
| 13 | 13. Anorbayev A.R., Xudoyqulov A.M., Umurzakov M.R. Sirdaryo viloyatining tabiiy ofat kuzatilgan hududida mevali bog‘ fitofaglar miqdorining tahlili. “Agro kimyo himoya va о‘simliklar karantini” jurnali. – Toshkent, 2021. - № 5. – B. 11-13 |
| 14 | 14. Xudoyqulov A.M., Umurzakov M.R. Mevali bog‘larda Bronza qо‘ng‘izlarini (Cetoniinae) uchrashish darajasi va rivojlanishining fenologik kо‘rsatkichlari. “О‘simliklarni himoya qilish sohasining dolzarb muammolari va istiqbollari” Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari tо‘plami. – Toshkent, 2021. – B. 170-177. |
| 15 | 15. Sa’dullayev J.G‘, Ablazova M.M. Umurzakov M.R. Urug‘mevali bog‘larda Buzoqboshi qо‘ng‘izlarning zarari, bioekologiyasi va ularga qarshi kurashlari. “Agro kimyo himoya va о‘simliklar karantini” jurnali. – Toshkent, 2022. Maxsus son. – B. 39-40. |
| 16 | 16. Umurzakov M.R. Mevali bog‘larda Turon bug‘usimon (Epicometis turanica Reitter) qo‘ng‘izining zarari, bioekologiyasi va unga qarshi kimyoviy kurash choralari. International scientific-practical Conference on “Modern education: Problems and solutions”. – France. 2022. – In Volume #1. – Issue #1. - № 1. – P. 144-151. |
| 17 | 17. Xudoyqulov A.M., Umurzakov M.R. Mevali bog‘larda bronza tusli qo‘ng‘izlarning (CETONIINI) uchrash darajasi. International scientific journal science and innovation Issue dedicated to the 80th anniversary of the academy of sciences of the republic of uzbekistan ISSN: 2181-3337 Scientists.UZ., ID: 1395 DATE: 19.09.2023. P. 330-333. |
| 18 | 18. Umurzakov M.R., Boboqulov A.Z., Shukurov X.M. Urug‘mevali bog‘larda ko‘chat zararkunandalariga qarshi kimyoviy preparatlarning biologik samaradorligi. “Agro kimyo himoya va о‘simliklar karantini” jurnali. – Toshkent, 2024. - № 4. – B. 29-30. |