32

Xavfsiz va funksional oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan talabning ortishi qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini, xususan, qovoq mevalarini chuqur o‘rganish va qayta ishlash texnologiyalarini takomillashtirishni talab etmoqda. Ushbu tadqiqotda Xorazm viloyati sharoitida еtishtirilayotgan to‘rtta qovoq navi — Bol kadi, Palov kadi, O‘shin kadi va Xiva–1 — mevalarining biokimyoviy tarkibi, ozuqaviy qiymati va organoleptik ko‘rsatkichlari tahlil qilindi. Barcha tadqiqotlar amaldagi GOST standartlari (29268–91, 25011–2017, 29033–91, 8756.13–87, 24556–89, 30178–96, 7030–2011) asosida amalga oshirildi. Namlik, oqsil, yog‘, uglevodlar, vitaminlar va mineral moddalar tarkibi zamonaviy usullar — spektrofotometriya, xromatografiya va atom-absorbsiya spektroskopiya orqali aniqlandi. Olingan natijalarga ko‘ra, Bol kadi va Palov kadi navlari β-karotin va vitamin S miqdori bo‘yicha ustunlik qildi, O‘shin kadi navida oqsil va mineral moddalar yuqori bo‘ldi, Xiva–1 esa past kaloriyali mahsulot sifatida ajralib turdi. Qovoq mevalarining ozuqaviy va biologik qiymati ularni funksional mahsulotlar ishlab chiqarish uchun muhim xomashyo manbai sifatida tavsiya etish imkonini berdi.

  • Internet havola
  • DOI10.63241/2025598akhv
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 19-12-2025
  • O'qishlar soni 32
  • Nashr sanasi 12-12-2025
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar212-219
Ўзбек

Xavfsiz va funksional oziq-ovqat mahsulotlariga bo‘lgan talabning ortishi qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini, xususan, qovoq mevalarini chuqur o‘rganish va qayta ishlash texnologiyalarini takomillashtirishni talab etmoqda. Ushbu tadqiqotda Xorazm viloyati sharoitida еtishtirilayotgan to‘rtta qovoq navi — Bol kadi, Palov kadi, O‘shin kadi va Xiva–1 — mevalarining biokimyoviy tarkibi, ozuqaviy qiymati va organoleptik ko‘rsatkichlari tahlil qilindi. Barcha tadqiqotlar amaldagi GOST standartlari (29268–91, 25011–2017, 29033–91, 8756.13–87, 24556–89, 30178–96, 7030–2011) asosida amalga oshirildi. Namlik, oqsil, yog‘, uglevodlar, vitaminlar va mineral moddalar tarkibi zamonaviy usullar — spektrofotometriya, xromatografiya va atom-absorbsiya spektroskopiya orqali aniqlandi. Olingan natijalarga ko‘ra, Bol kadi va Palov kadi navlari β-karotin va vitamin S miqdori bo‘yicha ustunlik qildi, O‘shin kadi navida oqsil va mineral moddalar yuqori bo‘ldi, Xiva–1 esa past kaloriyali mahsulot sifatida ajralib turdi. Qovoq mevalarining ozuqaviy va biologik qiymati ularni funksional mahsulotlar ishlab chiqarish uchun muhim xomashyo manbai sifatida tavsiya etish imkonini berdi.

Русский

Ростущий спрос на безопасные и функсионалные продукты питания требует углубленного изучения и совершенствования технологий переработки селскохозяйственных култур, в частности тыквы (Cуcурбита пепо Л.). В настоящем исследовании проанализированы биохимический состав, пищевая сенност и органолептические показатели четырёх сортов тыквы, выращиваемых в условиях Хорезмской области — Бол кади, Палов кади, Ошин кади и Хива–1. Все анализы проведены в соответствии с требованиями ГОСТ (29268–91, 25011–2017, 29033–91, 8756.13–87, 24556–89, 30178–96, 7030–2011). Содержание влаги, белка, жира, углеводов, витаминов и минералных веществ определяли современными методами — спектрофотометрией, хроматографией и атомно-абсорбционной спектроскопией. По резултатам исследований, сорта Бол кади и Палов кади отличалис высоким содержанием β-каротина и витамина С, сорт Ошин қади — повышенным содержанием белков и минералных веществ, а Хива–1 характеризовался низкой калорийностю и хорошей усвояемостю. Полученные данные могут быт исползованы при разработке технологий переработки тыквы и производстве функсионалных пищевых продуктов.

English

The growing demand for safe and functional food products requires an in-depth study and improvement of processing technologies for agricultural crops, particularly pumpkin (Cucurbita pepo L.). This study analyzed the biochemical composition, nutritional value, and organoleptic characteristics of four pumpkin varieties cultivated in the Khorezm region — Bol kadi, Palov kadi, Oshin kadi, and Khiva–1. All analyses were conducted in accordance with GOST standards (29268–91, 25011–2017, 29033–91, 8756.13–87, 24556–89, 30178–96, 7030–2011). The content of moisture, proteins, fats, carbohydrates, vitamins, and minerals was determined using modern methods such as spectrophotometry, chromatography, and atomic absorption spectroscopy. The results showed that Bol kadi and Palov kadi contained higher amounts of β-carotene and vitamin C, Oshin kadi had a higher protein and mineral content, while Khiva–1 was characterized by lower caloric value and easy digestibility. The findings demonstrate that pumpkin fruits cultivated in Khorezm have high nutritional potential and can serve as valuable raw materials for developing functional food processing technologies.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Umidov S.E. mustaqil tadqiqodchi Toshkent davlat agrar universiteti
2 Sobirova R.X. mustaqil tadqiqodchi Toshkent davlat agrar universiteti
Havola nomi
1 1. Isabaev A.A., Rajabov S.R. Poliz ekinlari mevalarini qayta ishlashda sifat ko‘rsatkichlari va biokimyoviy o‘zgarishlar. – Toshkent: Fan, 2000. – 132 b.
2 2. Dodaev S.J., Ismoilov J.B. Qovoq mevalarini quritish va saqlash texnologiyasini takomillashtirish. // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. – 2002. – №4. – B. 45–49.
3 3. Umidov Sh.E. Qovoq mevalarini quritish va qayta ishlashda vitaminlar saqlanishi. // Mirzaev nomidagi bog‘dorchilik, tokchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti byulleteni. – 2019. – №2. – B. 38–44.
4 4. Umidov Sh.E., Salillaeva G.P., Isabaev A.A. Comparative study of drying methods for improving the biochemical quality of pumpkin powders. // Eurasian Journal of Agricultural Research. – 2024. – Vol. 18(3). – P. 77–85. [ISSN: 2181–2154]
5 5. Rahmatov M.R., Sobirova R.X. Sublimation drying efficiency of vegetable raw materials in Uzbekistan. // Journal of Food Technology and Innovation. – 2023. – Vol. 12(2). – P. 43–49.
6 6. Kibar H., Öztürk T. Physico-chemical and nutritional properties of pumpkin (Cucurbita pepo L.) varieties. // Journal of Food Science and Technology. – 2020. – Vol. 57(6). – P. 1989–1997. https://doi.org/10.1007/s13197-019-04184-2
7 7. Nawirska-Olszańska A., Biesiada A., Sokol-Letowska A. The content of selected bioactive compounds in pumpkin cultivars (Cucurbita maxima and Cucurbita pepo). // Food Chemistry. – 2021. – Vol. 343. – 128–134. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2020.128510
8 8. Yadav M., Jain S., Tomar R. Chemical composition and antioxidant activity of different parts of pumpkin (Cucurbita pepo L.). // Plant Foods for Human Nutrition. – 2022. – Vol. 77(2). – P. 220–229. https://doi.org/10.1007/s11130-021-00930-8
9 9. AOAC (Association of Official Analytical Chemists). Official Methods of Analysis. – 21st Ed. – Washington D.C., USA: AOAC International, 2019. – 2000 p.
10 10. ГОСТ 29268–91. Консервы. Методы определения влаги. – Москва: Изд-во стандартов, 1991.
11 11. ГОСТ 25011–2017. Продукты пищевые. Определение содержания белка. – Москва: Росстандарт, 2017.
12 12. ГОСТ 29033–91. Продукты переработки овощей и фруктов. Методы определения жира. – Москва, 1991.
13 13. ГОСТ 24556–89. Продукты растителные. Определение витамина С. – Москва: Изд-во стандартов, 1989.
14 14. ГОСТ 30178–96. Продукты пищевые. Определение содержания калсия, железа, синка. – Москва: Госстандарт РФ, 1996.
Kutilmoqda