Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасида чегаралган ҳолда тарқалган карантин
заракунанда цитрус инли куяси зарари, морфологик ва биологик белгилар ҳақида маълумот
берилган. Айни дамда ушбу зараркунандага қарши олиб борилаѐтган кураш чоралари ва унинг
тарқалишининг олдини олиш мақсадида Ўзбекистон Республикасига чет мамлакатларидан олиб
келинадиган ҳар қандай цитрус ўсимлиги кўчатлари Ўзбошдавкарантин назорати остидан ўтиши
лозим. Цитрус инли куяси биринчи мaртa 1956 – йил Ҳиндистонда С.С.Стаинстон томонидан
топилгaн. Аммо унинг морфологик ва биологик ривожланишини Ж.Б.Ҳепнер ва С.Д.Ҳуанг
томонидан олиб борилган бир қанча илмий изланишлар натижасида аниқланган.
Республикамизнинг бир қанча олимлари томонидан олиб борилган илмий изланишлар натижасида 1
гa мaйдондa етиштирилгaн цитрус ўсимликлaрининг 55–70 %
Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасида чегаралган ҳолда тарқалган карантин
заракунанда цитрус инли куяси зарари, морфологик ва биологик белгилар ҳақида маълумот
берилган. Айни дамда ушбу зараркунандага қарши олиб борилаѐтган кураш чоралари ва унинг
тарқалишининг олдини олиш мақсадида Ўзбекистон Республикасига чет мамлакатларидан олиб
келинадиган ҳар қандай цитрус ўсимлиги кўчатлари Ўзбошдавкарантин назорати остидан ўтиши
лозим. Цитрус инли куяси биринчи мaртa 1956 – йил Ҳиндистонда С.С.Стаинстон томонидан
топилгaн. Аммо унинг морфологик ва биологик ривожланишини Ж.Б.Ҳепнер ва С.Д.Ҳуанг
томонидан олиб борилган бир қанча илмий изланишлар натижасида аниқланган.
Республикамизнинг бир қанча олимлари томонидан олиб борилган илмий изланишлар натижасида 1
гa мaйдондa етиштирилгaн цитрус ўсимликлaрининг 55–70 %
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Sulaymonov O.. | ToshDAU | |
| 2 | Murodov B.. | ToshDAU | |
| 3 | YAHYOYEV J.. | ToshDAU |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Республикада карантиндаги зараркунандалар, ўсимлик касалликлари ва бегона ўтларнинг РЎЙХАТИ “ Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2013 йил 26 декабрда 2544-сон билан рўйхатга олинган Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ва Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2013 йил 18 декабрдаги 9/7, 29-сонли қарорига ИЛОВА” 2. Ҳ.Х.Кимсанбоев. “Умумий ва қишлоқ хўжалик энтомологияси” Тошкент 2002-йил. – Б. 103-105. 3. Ш.Т.Хўжаев ―Энтомология, қишлоқ хўжалик экинларини ҳимоя қилиш ва агротоксикология асослари‖ Тошкент 2013-йил. – Б. 135-136. 4. Ш.Т.Хўжаев ―Ўсимликларни зараркунандалардан уйғунлашган ҳимоя қилишнинг замонавий усул ва воситалари‖ Тошкент 2015-йил. – Б. 146-148. 5. К.Маматов, Цитрус ҳовак ҳосил қилувчи куясини Ўзбекистонда тарқалиши, зарари ва унга қарши кураш чоралари // ―Деҳқончилик тизимида зироатлардан мўл ҳосил етиштиришнинг манба ва сув тежовчи технологиялари”. Ҳалқаро илмийамалий конф. (2010 йил, 2-3 декабр). – Тошкент: ЎзПИТИ, 2010. – Б. 305-307. 6. К.Маматов. Цитрус зараркунандалари // ―Пахтачиликда долзарб масалалар ва уни ривожлантириш истиқболлари” мавзуидаг и.- амалий конф. Маърузалар тўплами.– Тошкент: ЎзПИТИ, 2009. – Б. 301-302. 7. Cabi / EPPO, 2003 Phyllocnistis citrella. Plant zararkunandalar tarqalish Maps, № 274. Wallingford, Buyuk Britaniya: CAB Xalqaro. 8. Xorvatiya: Kacic S, Zanic K, Katalinic M, 1997 Citrus yaproq konchi (CLM), Phyllocnistis citrella stainton (Gracillariidae Lepidoptera). Fragmenta Phytomedica et Herbologica, 25 (1/2): 15-25; 16 ref. 9. Zhou C.A, Zou J.J, Huang S.D, 1994 Ageratum tsitrus akarına va hasharotlar aholi guruhlari Hunan viloyatida adirli Citrus bog'lar ham interplanting ta'siri. Acta Phytophylactica Sinica, 21 (1): P. 57-61. 10. Badawy A. 1997 Phyllocnistis citrella morfologiyasi va biologiyasi Staint. Misr 51 Entomologik jamiyati Axborotnomasi: P. 95-103. 11. Heppner, J.B. (1993). Citrus leafminer Phyllocnistis citrella in Florida (Lep., Gracillariidae, Phyllocnistinae). Trop. Lepididoptera 4, P. 49-64. |