261

Мақола Европа шаклидаги ўзбек театрининг пайдо бўлиши билан боғлиқ масалаларнинг илмий ўрганилишига бағишланган. Мақолада жадид маърифатпарварларининг ўлка маданий-маърифий ҳаётидаги ўрни ва ролига аниқлик киритилган. Мақола муаллифи янги адабий тур – драматургиянинг пайдо бўлиши, ҳаракат намояндаларини ўйлантирган ҳаётий масалалар ҳақида фикр юритиб, ҳаракатнинг янги шаклдаги ўзбек театрининг шаклланишидаги ўрнига тўхталади. Шунингдек, унда биринчи бор ўзбек театр санъатининг жадидчилик ҳаракати билан боғлиқ даврининг илмий ўрганилиши масалалари тадқиқ этилиб, тадқиқотчилар олдида турган долзарб вазифаларга аниқлик киритилади. Бундан ташқари, муаллиф томонидан миллий уйғониш даври ўзбек саҳна санъати тараққиёт босқичлари шартли равишда даврларга бўлиб чиқилди ҳамда жадид театрининг ўрганилиш тарихи босқичларга ажратилди. Жадидчилик ҳаракати намояндалари амалга оширган ишларга объектив баҳо бериш лозимлиги, жадид театрининг мақтовга лойиқ намунали жиҳатлари билан бирга муайян ожизликлари ҳам борлиги асосланди.

  • Internet havola
  • DOIhttps://dx.doi.org/10.36522/2181-9637-2019-5-4
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana24-01-2022
  • O'qishlar soni261
  • Nashr sanasi17-01-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar5
Ўзбек

Мақола Европа шаклидаги ўзбек театрининг пайдо бўлиши билан боғлиқ масалаларнинг илмий ўрганилишига бағишланган. Мақолада жадид маърифатпарварларининг ўлка маданий-маърифий ҳаётидаги ўрни ва ролига аниқлик киритилган. Мақола муаллифи янги адабий тур – драматургиянинг пайдо бўлиши, ҳаракат намояндаларини ўйлантирган ҳаётий масалалар ҳақида фикр юритиб, ҳаракатнинг янги шаклдаги ўзбек театрининг шаклланишидаги ўрнига тўхталади. Шунингдек, унда биринчи бор ўзбек театр санъатининг жадидчилик ҳаракати билан боғлиқ даврининг илмий ўрганилиши масалалари тадқиқ этилиб, тадқиқотчилар олдида турган долзарб вазифаларга аниқлик киритилади. Бундан ташқари, муаллиф томонидан миллий уйғониш даври ўзбек саҳна санъати тараққиёт босқичлари шартли равишда даврларга бўлиб чиқилди ҳамда жадид театрининг ўрганилиш тарихи босқичларга ажратилди. Жадидчилик ҳаракати намояндалари амалга оширган ишларга объектив баҳо бериш лозимлиги, жадид театрининг мақтовга лойиқ намунали жиҳатлари билан бирга муайян ожизликлари ҳам борлиги асосланди.

Русский

Статья посвящена проблеме изучения узбекского театра европейского образца периода возрождения. Автор, подчеркивая роль культурно-просветительского движения джадидизма, дает оценку деятельности этого движения. Говоря о появлении нового литературного жанра – драматургии, сыгравшей немаловажную роль в зарождении театра, в статье затрагиваются вопросы, волновавшие деятелей этого направления. Делается попытка периодизации истории узбекского театрального искусства, связанной с деятельностью джадидов. В статье впервые затрагиваются вопросы изучения истории узбекского театрального искусства, связанные с деятельностью джадидов, а также актуальные проблемы, стоящие перед современной наукой. Кроме того, автором были условно разделены периоды национального возрождения, а история изучения театральных постановок джадидов – на этапы. Также в статье обоснована необходимость объективной оценки движения джадидов, при этом уделять внимание не только положительным аспектам движения джадидов, но и его конкретным недостаткам.

English

The article is devoted to the study of the Uzbek theatre of the European model belonging to the period of renaissance. The author, highlighting the role of the cultural and educational movement of Jadidism, evaluates the activities of this movement. Dealing with the emergence of a new literary genre – drama, which played a significant role in the development of the theatre, the article touches upon the issues that worried people of this direction. An attempt is made to periodize the history of the Uzbek theatrical art related to Jadidim. The article for the first time addresses the issues of exploring the history of the Uzbek theatrical art, which dates back to the period of Jadids, as well as other topical matters facing the modern science. Moreover, the author made a nominal division of the national renaissance into periods, while splitting the history of study of theatrical performances of the Jadids into several stages. In addition, the article substantiates the need for an objective assessment of Jadidism, paying attention both to positive aspects of the movement and its specific shortcomings.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Rahmatullaeva D.N. san'atshunoslik fanlar doktori, professor, ilmiy ishlar bo'yicha direktor o'rinbosari O'zbekiston Fanlar akademiyasi San'atshunoslik instituti
Havola nomi
1 Аҳмедов С. Театр ва матбуот. Санъатшунослик фанлари номзоди илмий даражасига даъвогар диссертация автореферати. – Т.: 1998.
2 Ризаев Ш. Жадид драмаси. – Т.: Шарқ, 1997 й. – 110 б.
3 Қосимов Б. Миллий уйғониш: жасорат, маърифат, фидойилик. – Т.: Маънавият, 2002. – 219 б.
4 Тавалло. Равнақул-ислом. – Т.: Фан, 1993. – 53 б.
5 Беҳбудий Маҳмудхўжа // Ойна, 1913. – 5-сон.
6 Саидаҳмад Васлий. Шариати исломия // Садойи Фарғона, 1914 й. – 12 ноябрь, 83-сон.
7 Беҳбудий М. Театр надур? // Ойна, 1914. – 29-сон.
Kutilmoqda