200

Мақола 3 каналли автоном рақамли сейсмик станцияни яратиш бўйича бажарилаётган илмий тадқиқот натижаларига асосланган. Ушбу станция сейсмик сигналларни очиқ каналда, турли кучайтирилиш имкониятига эга, 8 дан 50 миллисекундгача бўлган дискретизация қадами билан, 20 ва ундан ортиқ сутка вақт узлуксиз ёзиб, GPS ўрнатилганлиги вақт ва координаталар аниқлигини таъминлаб беради. АРССнинг техник характеристикалари ишлаб чиқилган, блок-схемалари тузилган ва унинг ишлаш алгоритмлари кўрсатилган. Сейсмик станциянинг намунаси яратилган, станцияни қўллаш мумкин бўлган соҳалар, ҳал этилиши мумкин бўлган муаммолар кўрсатиб ўтилган. Сейсмик станциянинг ўлчамлари ва оғирлигининг кичик эканлиги логистик харажатлар, яъни дала ишлари харажатларини бир неча баробарга қисқартиради, етарлича катта хотира ҳажми, фойдаланиш қулайлиги ва сейсмик ҳодисаларни рақамли қайд этишнинг мукаммал сифати станциядан кенг кўламда фойдаланиш учун шароит яратади.

  • Internet havola
  • DOIhttps://dx.doi.org/10.36522/2181-9637-2020-6-5
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana12-04-2022
  • O'qishlar soni200
  • Nashr sanasi29-12-2020
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar55-62
Ўзбек

Мақола 3 каналли автоном рақамли сейсмик станцияни яратиш бўйича бажарилаётган илмий тадқиқот натижаларига асосланган. Ушбу станция сейсмик сигналларни очиқ каналда, турли кучайтирилиш имкониятига эга, 8 дан 50 миллисекундгача бўлган дискретизация қадами билан, 20 ва ундан ортиқ сутка вақт узлуксиз ёзиб, GPS ўрнатилганлиги вақт ва координаталар аниқлигини таъминлаб беради. АРССнинг техник характеристикалари ишлаб чиқилган, блок-схемалари тузилган ва унинг ишлаш алгоритмлари кўрсатилган. Сейсмик станциянинг намунаси яратилган, станцияни қўллаш мумкин бўлган соҳалар, ҳал этилиши мумкин бўлган муаммолар кўрсатиб ўтилган. Сейсмик станциянинг ўлчамлари ва оғирлигининг кичик эканлиги логистик харажатлар, яъни дала ишлари харажатларини бир неча баробарга қисқартиради, етарлича катта хотира ҳажми, фойдаланиш қулайлиги ва сейсмик ҳодисаларни рақамли қайд этишнинг мукаммал сифати станциядан кенг кўламда фойдаланиш учун шароит яратади.

Русский

Статья посвящена научным исследованиям по разработке 3-канальной автономной цифровой сейсмической станции (АЦСС), которая будет иметь возможность регистрации сейсмических сигналов в открытом канале, с длительностью записи до 20 суток и шагом дискретизации от 8 до 50 миллисекунд, с различными ступенями усиления сигнала, а также запуска с GPS. Проведены анализ и систематизация существующих материалов по теме, определены характеристики АЦСС, составлены блок-схемы, алгоритмы работы и пусконаладки станции. Собран пилотный образец сейсмической станции и проведено тестирование плат. Небольшие размеры и вес сейсмической станции снижают затраты на логистику, т. е. полевые работы обходятся в несколько раз дешевле, а достаточно большой объем памяти, простота использования и отличное качество цифровой записи сейсмических событий создают условия для широкомасштабного использования станции.

English

The article is based on the results of scientific research on the creation of a 3-channel autonomous digital seismic station. The station is launched using a GPS navigator, recording seismic signals in an open channel, with different amplification, with a sampling step of 8 to 50 milliseconds, continuous recording for 20 days or more. The paper develops the technical characteristics of ATSSS, creates the block diagrams and shows the algorithms of its performance. A sample of the seismic station has been elaborated, which shows the problems to be solved by the areas in which the station can be applied. The small size and weight of the seismic station reduce logistics (field work) costs, i.e., field work is several times cheaper, and a sufficiently large memory capacity, ease of use and excellent quality of digital recording of seismic events create conditions for large-scale use of the station.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 To'xtasinov A.H. geofizikaviy tadqiqot usullari kafedrasi tayanch doktoranti Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti
2 Husanbayev D.D. geofizikaviy tadqiqot usullari kafedrasi dotsenti Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti
Havola nomi
1 Kosarev G.L. Inversion of teleseismic P-wave particle motions for crustal structure in Fennoskandia/ G.L. Kosarev, L.I. Makeyeva ,L.P. Vinnik // PEPI. – 1987. – Vol.47. – Pр. 11-24.
2 Сейсмоприемник низкочастотный трехкомпонентный СК-1П: Техническое описание и инструкция по эксплуатации // НПО «Геофизика». Завод «Казгеофизприбор». – Алма-Ата, 1977. – 12 с.
3 Марков Н.Г. Автоматизированные системы сбора и регистрации сейсмической информации. – М.: Недра, 1992. – 220 с
4 Пузырев Н.Н. Методы и объекты сейсмических исследований. – Новосибирск: Изд-во СО РАН, 1997. – 301 с.
5 Атабаев Д.Х., Хусанбаев Д.Д., Атабаева Н.Э. Результаты комплексного изучения глубинного строения земной коры зоны сочленения Туранской плиты и орогенных сооружений Тянь-Шаня // Вестник НацУУз. – 2016. – № 3/2. – С. 179-184.
6 Сенин Л.Н., Сенина Т.Е. Регистратор сейсмических сигналов «Регистр» // Приборы и техника эксперимента. – 2005. – № 6. – С. 141-142.
Kutilmoqda