9

Ушбу мақолада электр таъминоти тизимидаги ток ўзгарткичлар хусусиятлари, бирламчи токларни иккиламчи чиқиш катталикларига ўзгартириш усуллари тадқиқ қилинган. Шу билан бирга, ток ўзгарткичлар асосида асинхрон моторларда фаза йўқолишлари ахборотини олиш схемалари тадқиқ этилган. Бирламчи токлар сигналини олишда оптик толали ток датчиклари, Холл эффектига асосланган магнитогальваник ток ўзгарткичлар, электромеханик ўзгарткичлар, ток трансформаторлари ва ўлчов чулғамли ток ўзгарткичлар ўрганилди. Мавжуд ток ўзгарткичларда бирламчи токларни ўзгартиришда асинхрон моторларнинг магнит тизимидан фойдаланиш имконияти бўлмаган. Бунинг натижасида сигнал ўзгартиришнинг соддалиги, тезкорлиги ва аниқлиги каби талаблар бажарилмаган. Электр таъминоти тизимида электр катталикларни ўлчаш ва назорат қилишда ўзгарткичларнинг сигнал хатолиги 0,1…0,5 %дан ошмаслиги белгиловчи омил қилиб олинган. Таҳлил ва солиштиришлар натижасида электр таъминоти тизимларининг электр қурилмаларини назорат қилиш ва ҳимоялашда электр автоматика элементлари ва қурилмалари аниқлиги жуда юқори бўлишининг талаби бўйича янги турдаги ток ўзгарткич ишлаб чиқилди. Асинхрон моторларда фаза йўқолишини аниқлаш учун статор пазларига ўлчов чулғамлари жойлаштирилди. Ўрамлар сонини 1-2 та қилиб танлаш назорат ва ҳимоя тизимлари учун меъёрланган катталикни (5 V) таъминлади.

  • Internet havola
  • DOIhttps://dx.doi.org/10.36522/2181-9637-2024-1-2
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 07-10-2024
  • O'qishlar soni 9
  • Nashr sanasi 08-02-2024
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar21-31
Ўзбек

Ушбу мақолада электр таъминоти тизимидаги ток ўзгарткичлар хусусиятлари, бирламчи токларни иккиламчи чиқиш катталикларига ўзгартириш усуллари тадқиқ қилинган. Шу билан бирга, ток ўзгарткичлар асосида асинхрон моторларда фаза йўқолишлари ахборотини олиш схемалари тадқиқ этилган. Бирламчи токлар сигналини олишда оптик толали ток датчиклари, Холл эффектига асосланган магнитогальваник ток ўзгарткичлар, электромеханик ўзгарткичлар, ток трансформаторлари ва ўлчов чулғамли ток ўзгарткичлар ўрганилди. Мавжуд ток ўзгарткичларда бирламчи токларни ўзгартиришда асинхрон моторларнинг магнит тизимидан фойдаланиш имконияти бўлмаган. Бунинг натижасида сигнал ўзгартиришнинг соддалиги, тезкорлиги ва аниқлиги каби талаблар бажарилмаган. Электр таъминоти тизимида электр катталикларни ўлчаш ва назорат қилишда ўзгарткичларнинг сигнал хатолиги 0,1…0,5 %дан ошмаслиги белгиловчи омил қилиб олинган. Таҳлил ва солиштиришлар натижасида электр таъминоти тизимларининг электр қурилмаларини назорат қилиш ва ҳимоялашда электр автоматика элементлари ва қурилмалари аниқлиги жуда юқори бўлишининг талаби бўйича янги турдаги ток ўзгарткич ишлаб чиқилди. Асинхрон моторларда фаза йўқолишини аниқлаш учун статор пазларига ўлчов чулғамлари жойлаштирилди. Ўрамлар сонини 1-2 та қилиб танлаш назорат ва ҳимоя тизимлари учун меъёрланган катталикни (5 V) таъминлади.

Русский

В этой статье исследуются свойства преобразователей тока в системе электроснабжения, методы преобразования первичных токов во вторичные выходные величины. В то же время были исследованы схемы получения информации о потерях фазы в асинхронных двигателях на основе датчиков тока. Для получения первичного сигнала тока были исследованы волоконно-оптические датчики тока, магнитогальванические переключатели тока на основе эффекта Холла, электромеханические переключатели, трансформаторы тока и преобразователи тока с измерительной обмоткой. Существующие преобразователи тока не имели возможности использовать магнитную систему асинхронного двигателя при изменении первичных токов, в результате чего не были выполнены такие требования, как простота, скорость и точность преобразования сигнала. При измерении и контроле электрических величин в системе электроснабжения погрешность сигнала преобразователей принимается за определяющую не более 0,1–0,5 %. В результате анализа и сравнения был разработан новый тип преобразователя тока, требующий очень высокой точности элементов и устройств электрической автоматики при управлении и защите электрических устройств систем электроснабжения. Для определения потери фазы в асинхронных двигателях измерительные обмотки размещались в пазе статора. Выбор количества витков 1-2 позволил обеспечить нормированный размер (5 В) для систем управления и защиты.

English

This article reviews properties of current converters in power supply systems, methods for converting primary currents into secondary output values. Schemes for retrieving information about phase losses in asynchronous motors based on current sensors, have been also investigated. Fiber-optic current sensors, magneto-galvanic current switches based on the Hall effect, electromechanical switches, current transformers and current converters with a measuring winding were investigated in order to retrieve a primary current signal. Existing current converters were not able to use the magnetic system of an asynchronous motor when altering the primary currents, as a result - the requirements of simplicity, speed and accuracy of signal conversion were not met. When measuring and monitoring electrical quantities in the power supply system, the error of the converter signal is taken as determining no more than 0.1...0.5%. As a result of analysis and comparison, a new type of current converter has been developed that requires very high accuracy of elements and devices of electrical automation in the management and protection of electrical devices of power supply systems. To determine the phase loss in asynchronous motors, the measuring windings were placed in the groove of the stator. The choice of the number of turns 1-2 enabled normalized size (5 V) for control and protection systems.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Maxsudov M.T. texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent Andijon mashinasozlik instituti
Havola nomi
1 Amirov, S., & Rustamov, D. (2019, March – April). Research of dynamic characteristics of electromagnetic current transducer. European Science Review(3-4), 95.
2 Barreto, R. (2011). Reactive Power Management. Cuba: Amazon.
3 Daren, U. (2011). Resistive current measurement methods for precise control in electronic circuits. Components and Technologies(7), 156-159.
4 Denisov, V., & Tretyakova, M. (2017). Theory and transient processes of electromagnetic devices and electromechanical energy converters. Togliatti: TSU Publ.
5 Gavrichev, V., & Dmitriev, A. (2013). Fiber-optic magnetic field sensors. St. Petersburg: SPbNIU ITMO.
6 Kabyshev, A. (2012). Reactive power compensation in electrical installations of industrial enterprises. Tomsk:: Tomsk Polytechnic University Publ.
7 Klimenko, K. (2011). Comparative analysis of modern current sensors. Young Scientist, 1(8), 66-68.
8 Klimenko, K. (2015). Study of the electromagnetic field of industrial frequency transformers with shortcircuited turns. Omsk: Omsk State Technical University Publ.
9 Kobozev, V. (2015). Electrical machines of alternating current. In V. Kobozev, Electric cars (Vol. 2, p. 208). Stavropol.
10 Kovnerev, M. (2005). Using a Rogowski coil for current measurements. Electronic Components(5), 123-127.
11 Maxsudov, M. K. (2021). Asinxron motorlarning reaktiv quvvatining nazorat va boshqaruvi uchun tok o‘zgartkichlarining dinamik tavsiflari tadqiqi. Problems of Energy and Resource Conservation(3), 240-249.
12 Mogilko, R. (2015). Digital measuring converter. Instrumentation and Automation. Maintenance and Repairs(8), 29-32.
13 Plakhtiyev, A., Iksar, Y., & Abduvakhobov, K. (2019). Shirokodiapazonnyye beskontaktnyye preobrazovateli bol’shikh tokov sistem kontrolya i upravleniya elektroustanovok v elektroenergetike. Energy and Resource Planning Issues(1), 182-187.
14 Schaumburg, H. (2012). Werkstoffe und Bauelemente der Elektrotechnik [Materials and components in electrical engineering]. In B. Teubner, Sensor applications (p. 420). Stuttgart.
15 Siddikov, I., Abdumalikov, A., & Makhsudov, M. (2020-2021). Modeling and research multiphases signal transducers of power control systems. Proceedings of the 2020 International Conference on Information Science and Communications Technologies (ICISCT). IEEE. doi:10.1109/ICISCT50599.2020.9351482
16 Siddikov, I., Makhsudov, M., & Karimjonov, D. (2022). Method of determination of stator current and power factor based on asynchronous motor three-phase current sensor. Shemical Technology. Sontrol and Management, 2(104), 30-38.
17 Tabatabaei, N., Aghbolaghi, A., Bizon, N., & Blaabjerg, F. (2017). Power Control in AC Power Systems: Fundamentals and Current Issues. Springer.
18 Trankler, H., & Reindl, I. (2014). Sensortechnik. Verlag Berlin Heidelberg: Springer.
19 Xu, G., Zhang, B., Yang, L., & Wang, Y. (2021). Active and Reactive Power Collaborative Optimization for Active Distribution Networks Considering Bi–Directional V2G Behavior. Sustainability(13), 6489. doi:10.3390/ su13116489
20 Zaitsev, V. (2005). Hall effect. In V. Zaitsev, Research of physical processes (pp. 155-156). Moscow.
21 Аnarboyev, M. (2021). Reaktiv quvvatni boshqarish tizimlari uchun funktsiyalarining imkoniyatlari kengaytirilgan elektromagnit tokni kuchlanishga oʼzgartkichlar [PhD thesis]. Tashkent.
22 Аnarboev, M. (2022). Reaktiv quvvat manbalari nazorat va boshqaruvi oʼzgartkichlarining turlari va oʼzgartirish tamoyillari tahlili. Proceedings of the International scientific and practical conference. Andijan.
Kutilmoqda